Mezolit (o’rta tosh) davri

Arab xalifaligining paydo bo’lishi va uning bosqinchilik yurishlari.630 yil Arab xalifaligi tashkil topdi .Muxa mpmad (s.av) 632 yilda vafot etgach, turt xalifalar davrida islom dini butun Arabistonda tarkatildi.Bu turt xalifalar Abu Bakr, Umar, Usmon Ali davrlarida yagona markazlashgan arab davlati tashkil topdi.661 yilda taxtga Ummaviylar sulolasining kelishi xalifalikning istilochilik yurishlarini boshlab beradi.Arablar nafakat yevropaga, balki shark xalklari ustiga gorish boshlaydi.Ular Amudaryonnng yukori tarafnini «Movarounnaxr» deb atashardi.Bu suzning manosi, «daryoning narigi taklifi» degan manoni anglatgan.Arablarning ilk bor Movarounnaxrga yurishi 667 y Chigosniyonda boshladi.Keng boskinchilik yurishlari xalifa Maviya 1 davrida boshlaib, uning buyrugi bilan Ubaydullox ibn Ziyod Amudaryodan kechib utib, bostirib kiradi.Arablarning dastlabki yurishlari maxalliy xalkning xarbiy saloxiyatini sinab kurish boylik ortirish bulgan. Shunday kilib, VIIIasrning 20-yillariga kelib Movarounnaxrda arab xalifaligining siyosati urnatildi. Islom dini keng targib kilindi.Islom diniga uttanlar jon soligi juz’yadan ozod eti l adi. Sh u sabab maxalliy xalkning past tabaka vakillari kuprok islom dinini kabul kildi. Arablar islom bayrogi, ostida siyosat yuritar ekan, bu siyosat kammokkullik bilan amalga oshirildi.Shu sababdan arablar zulmiga karshi ozodlik xarakatlari tulkini vujudga keldi. Arablarning bosib olishi yangicha madaniyatni yaratdi. Arab tilining nufuzini ortib borishi, tufayli Urta Osiyo xalklarining madaniy xayotida arab tili kata axdmiyatni kasb etdi.Keyingi davrlar uchun arab tili va madannyati ulkan sivilizasiyaning yaratishga imkon berdi.

XIX asrning 20-50-yillarida Podsho Rossiyasi bilan O'rta Osiyo xonliklari o'rtasida diplomatik va savdo-sotiq munosabatlari. Uzbek xonliklari urtasidagi munosabatlar oldinlari juda yaxshi bulib, bir-birlari bilan savdo alokalarini olib borganlar. Lekin keyinchalik xronliklar urtasida munosabatlar keskinlashib ktdi. Bularga xam uchala xonliklar xam uzlarini ustun kuyishi asosiy sababi gisoblanadi. CHunki, bu erda kim xukmron bulishi asosiy rol uynagan. YAna bir sababi, Rossiya xonliklarga urush ochganda, Xiva va Kukon xonliklari kelishisli yulnni tanlaganda, Buxoro xonligi urushish yulini taniagan edi. SHu tufayli xonliklar urtasida nizolar kelib chikkan

4. O'zbekistonda davlat arboblari va mahalliy ziyolilarning qatag'on qilinishi.. 20-30 yillarda musta b id tuz um ga karshi fikr bildirganlami ta'kib osti ga olish avj oldi.Ayni shu paytda «18 lar guruxi» «inogomovchilik», «kosimovchilik» kabi siyosiy ishlartukib chikarilgan edi. «18 lar guruxi» 1925 yil 19- noyabrda Samarkandda chikarilgan Uzbekiston KP (b) MKning plenumi yigilishi bir kun emas turt kun davom etadi.Buning asosiy sababi respublikadagi yukori ma'suliyatli vazifani egallab turgan 18 shaxening uz lavozimlaridan ketishi xakidagi arizasi buldi.Ular uz iste'folari sababini xususiy mulkni yukotish xisobiga utkazilgan er-suv isloxoti usullariganorozilik sifatida izoxlashadi. «Inogomovchilik» 1926-1931 yillarda mustabid tuzum tomonidan milliy raxbar va ziyolilarning katagon kilinishiga sabab bulgan uydirmalar «Inogomovchilik usha yillarda, UzSSR Maorif Xalk komissari vazifasini bajarib kelgan Raxim Inogomov (1902-1938) nomi bilan boglik yana bir guruxdanbiri bu «Kosimovchilik» guruxidir - 1929 yillarda milliy an'anaviy sud va xukuk soxasidagi kadriyatlarnn saklab kolish tarafdorlari bulgan vatanparvar ruxdagi xukukshunos mutaxassislarni mustabid sovet tuzumiga majourai buysundirish nulidagi (repressiya) katagon 1929-yilda UzSSR oliy sudining raisi Sa'dullo Kosimovning «kosimovchilik» deb nomlangan ishini kurib chikishi boshlandi.Xalk ta'limi tizimidagi maorifparvar ziyolilarga karshi olib borilgan kuvgin va katagonlarga xalk dushmanlari, chet El josuslari -A.Ikromov, F.Xujaev va boshkalar uzlarining maorif komissarligidagi odamlari» - Usmonov , Ruziev, Soronin, orkali xalk maorifiga katta ziyon etkazilgan degan buxtonlar asos kilib olindi.Ayni paytda istiklol va erk kuychilari, o'zbek xalkining mashxur yozuvchilaridan Fitrat, CHulpon,A.Kodiriy, U.Nosir Stalin istebdodining begunox kurboni buldil ar. Uzbekiston Prezidenti I.Karimov ta'kidlaganidek respublika NKVDsi «uchdiklan> tomonidan 1937-39 yillarda 41 mingdan ziyod kishi kamokka olinib, ulardan 6 ming 920tasi otib tashlangan edi.Millatning ilgor tarakkiyparvar ziyolilari katagon kilinishi okibatida xalkimiz ularning noyob asarlarini ukiuidan uzok vakt maxrum buldi.Siyosiy boshkarma organlari (OGPU) F.Xujaev, A.Ikromov, D.Manjara, S.Segizboev va boshkalar xususida "Sovetlarga karshi, kuporuvchanlik" uydirma ishlarini tukib chikdilar. Bular nazariy baxs va munzaralzrga uz pozitsiyalarini maxkarn turib, ximoya kiladigan xumatli va c'tiborli xalk etakchilaridan edi. Ular shaxsga engiiishning, yakka partiya zuravonligi ildiz otib ketishining xavfli ekanligini anik-ravshan tushunar edilar. Ular joylarda katta xukm utkaza oladigan bulnshlariga karamay, katagonlarning zurayib borishini tuxtatib kololmadilar. Partiya viloyat komitetlari sekretarlari D.Rizaev, X.Boltaev, gSHsroilov kabilar xam katgon kilindilar