Jahonda ilk davlatlar paydo bo’lishining asosiy omillari.Bizga ma’lumki jaxondagi dastlabki davlatlar bundan 6 ming yil ilgari paydo bulgan. Ular asosan Mesopotamiya va Misrda keynnchalik Xitoy, Xindiston va boshka mamlakatlarda paydo bo’ldi. Markaziy Osiyoda esa dastlabki davlatlar bundan 3 ming yil oldin paydo bulgan. Bular Katta Xorazm va Kadimgi Baktrriyadir. Bu xakda Avestoda va Erondagi Bexustun yozuvlarida xamda Yunon, Rim tarixchilarning asarlarida ma’lumotlar berilgan. Bizga ma’lumki kadimda ulkamizda Xorazmliklar, Baktriyaliklar, So’g’diylar, Sak va Massagetlar kuchmanchilik va chorvachilik bilan shugullanib kelishgan. Bu davlat axoliyey kuplab davlatlar bilan savdo alokalari urnatilgan. Baktriya xududiga xozirgi Kashkadaryo, Surxandaryo, Avgonistonning shimoliy kiyem i, va Tojikistonning djanubiy kismi uning markazi Baktr shaxri bulgan.
Xiva xonligining Rossiya bilan aloqalariShoxniyoz xonlik makomiga ega bulgach, uz xomiysidan yuz ugirib, mustaxkam tayanch kidirnb, Rossiya xukmdori Petr 1ga xat yullab, Xnvani Rossiya tarkibiga kushib olnshni suraydi.Sharkda ta’sir utkazishni maksad kilib kuygan rus podshosi 1703 yilda Xivaning Rossiya xududida kushib olingani xakida yorlik junatdi.Lekin 1702-1715 yillarda xonlik kilgan Arab Muxammad bunga axamiyat bermadi.Bu rus podshosining Urta Osiyoga e’tiborini karatdi, xolos.U Xiva xonligini rasman tobe kilish maksadida Aleksandr - Bekovich -Cherkasskiy raxbarligida Xivaga xarbiy ekspedisiya tayyorladi.Arab Muxammad va uning vorisi Shergoziyxon (1715-1728) davrida xonlikdagi siyosiy nizolar mamlakatning iktisodini xam izdan chikardi.Shergozixon olti ming rus askari Bilan 1717 yilda xonlik xududiga kirib kolgan rus xarbiy ekspedisiyasini yaxshi kutib oldi.Uning maslaxati Bilan Belovich - Chernasskiy kushinlarini 3 ga bulib jonlashtirdi.Kulay vaziyatdan foydalangan xivatiklar rus kushinlarini butunlay kirib tashlashdi. Natijada rus xarbiy ekspednsiyasi samarasiz yakunlandi.
