Mezolit (o’rta tosh) davri

7412752

1. I.A.Karimovning «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q» asarida hozirgi kunda O’zbekiston tarixining.Vatanimiz tarixi millatning, yoshlarning haqiqiy tarbiyachisiga aylanmoqda. Bu borada Prezident Islom Karimovning «Tarixga murojaat qilar ekanmiz, bu xalq xotirasi ekanligini nazarda tutishimiz kerak. Xotirasiz barkamol kishi bo’lmaganidek, o’z tarixini bilmagan xalqning kelajagi ham bo’lmaydi», «Tarix - xalq ma’naviyatining asosidir», «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q», «O’zlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi», «Inson uchun tarixdan judo bo’lish - hayotdan judo bo’lish demakdir. degan ifodali so’zlari va ko’rsatmalari dasturilamal bo’lib xizmat qilmoqda. Vatan tarixi talaba-o’quvchilarda xalqning o’tmishi, hozirgi zamoni va kelajagi yagona tarixiy jarayon degan tushunchani shakllantiradi. Bu o’z navbatida yoshlarni tarixiy jarayonlarning oddiy kuzatuvchisi bo’lib qolishdan saqlaydi, ularni olg’a intilishga, taraqqiyotga ko’maklashishga undaydi.

2. Mo’g’ullar hujumi arafasida Xorazmshohlar davlatidagi vaziyat. Xorazmshox Muxammad kushinlari asosan kanglilar, kipchoklar va turkmanlardan tashkil topgan edilar. Turkon xotun tufayli Dashti Qipchok va Kaspiy dengizning Shimoliy xududlarida yashab yurgan madaniy jixatdan orkada bulgan kabilalar Xorazmshox Muxammad kushinida lashkarboshchilik va viloyatlar xakimligi lavozimlarini egallab olgan bulib, ular fakat Turshn xotun vkruti kulok solar edil ar. Mugullar boskini arafasida Xorazmshox kushinlari soni Ulugbekni To‘rt ulus tarixi asarida yozilishicha 400 ming kishini tashkil kilgan .Mugullar kushini esa 200 ming kishi buldi xol os. Xorazmshox mugullar xujumi arafasida mamlakatni mudofaa kilish urniga-Yeantanayu dabdababoxtik mantik aynu shirotcha mukkasidan ksgadi-Xar qanday zafarlarni uz shaxsiyatiga boglaydi.Rakibani kuch kudraticha yetarli baxo Bera olmaydi.Xorazmshox madaoxlar va igvocharlar suziga kirib uz mustakilligini yukotadi. Mrodasiz bulib koladi.Akliy anikligi tufayli davlat ishlarizi td&n chikardi.Xorazmshox Chingizxon boskini kun tjrtibida kuyilgan vaktda 1218 yilda Xorazmshox saroyda ulkan anjuman mashvarat chakirildi. Saroyning eng obruli oksokoshari bu asnoda uz fikrlarini bildirdilar.Jumladan Shaxobiddin al-Xivakiy mamlakatning barcha 400 ming kishilik lashkarlarini Sayxun yakinida tuplab, xoldan toygan mugul lashkflarncha favkulodda xujum uyushtirishni taklif qiladi. Xorazmshox bu tugridan tugri fikrni rad etadi va uzboshimchalik qiladi. Natijada ulkan xorazmshoxlar davlati mugullar bosqiniga duchor buladi.
3. Podsho Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyoga harbiy yurishlarning boshlanishi sabablari .XIX asrning 30-40 yillarida jaxonning yirik kolonial davlatlari tomonidan bulib olingan dunyoni kayta bulib olishga intilishlar natijasnda yuzaga kelgan ikki yirik mustamlakachi davlat - Angliya va Rossiya Markaziy Osiyodagi manfaatlari tuknashishiga oiib ke!di. 1847 y. Sirdaryoning ustki kismini bosib olish Raim istexkomini kurdi. Undan ksyin Sirdaryo buylab yukoriga kutarilib, 1853 y.da Кикщг xonligining yirik chegara kurgoni - Ok machitni (xoznrgi KizilUrda) bosib olib. 1854 y.da garbiy Sibir general-gubematorligi karamgidagi kushinlar Olma-Ota kishlogi okimida Vemiy istexkomini kurishi bilan o'zbek xonliklarini bosib olish uchun tayanch nuktalarini vjudga keltimb buldi. 1864 y. baxorida Sibir va Sirdaryo liniyalari birlashtirildi