Mezolit (o’rta tosh) davri


XX asrning 50-80 yillarda O'zbekistonda ijtimoiy hayot



Yüklə 0,72 Mb.
səhifə54/173
tarix10.12.2023
ölçüsü0,72 Mb.
#139072
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   173
Mezolit (o’rta tosh) davri

4. XX asrning 50-80 yillarda O'zbekistonda ijtimoiy hayot. Uzbekistonda 50-80 ynllarda iktisodiyotni boshkarish ma'muriy-buyrukbozlik usullari va kattik rejalashtirish, uta markazlashtirish tamoyillari asosida olib borildi. Ushbu yillarda Uzbekiston respublnkasida kup soxali shishasozlik industriyasi, kimyo, neft, toshkumir, gaz, tog-kon va energetika sanoati yanada yuksaldi. Metropologiya tomonidang Uzbekiston sanoati oldiga kuyilgan katta talablar zamonaviy texnologiya, fan va texnika yutuklarini joriy kilish, asbob-usku nal arii yangilash, ular uchun kapital mablaglar ajratish mikdori bnlan xamoxang emas edi. Uzbekiston sanoatida engil va ozik-ovkat sanoatlarining salmogi, 25 foiznigina tashkil kilar edi. Uzbekistonda usha davrda engil va ozik-ovkat sanoatiga nisbatan ogir industriya, ayniksa uning kimyo, neft, kumir, gaz, rangli metall kazib olish va energetika tarmoklari tez surat bilan rivoj landi. Uzbekiston kazib olingan boyoliklarning xujayini emas edi va uning ne'matlaridan mustakil foydalana olmas edi.

5. Mustaqillikyillarida O'zbekistonda amalga oshirilgan siyosiy islohotlar. Ijtimoiy xayotimiziing barcha soxalarini demokratiashtirish jarayonini yanada chukurlashtirish yangn ma'no mazmun bilan boyitish uning ischilligi va samarasini ta'mnnlash. Mamlakatimizda amalga oshirayottan siyosiy isloxotlaming mazkur boskichda oldimizda turgan eng dolzarb vazifadir. Sud xokimiyatini shaklantirishda mustakkilik yillarida sud isloxatlarini izchillik bilan utkazishda aloxida e'tibor berildi. Sud isloxatni chukurlashtirish xoknmiyatning uchungi. Mustakkil va kerak bulmagan tarmogi sifatida butun odil sudlov tuzumini Demokratiashtirish xukukiy davlatni mustaxkamlashining yana bir muxim yunalishidir. Sud isloxatini utkazish jarayonidajinoiy va fukaroviy ishlarni kuruvchi sudlarning ixtisoslashuvini amalga oshirish va bu masalalami tashkiliy jixatdan xal kilish zarur.



2365764

1. Mehnatning dastlabki yirik taqsimoti, chorvachilik va dehqonchilikning shakllanishi. chorvachik va dehqonchilikningshakllanishi. Neolit-bu yangi tosh asridir. Bu muxim uzlashtirish xujaltgi dovridagi tabiatdan tayyorini olishdan ishlabchikarishga ziroat va chorvachilikka utish davridir. Markaziy Osiyoda neolit davri mil avv 6-4 mingyillikiar bilan belgilanadi. Neolit davridakabilalar utro kxaet tarziga utadi, doimiyyashash uchun manzWiar kura boshlaydi. Urug jamoasining karorgoxlari shakllanadi. Utro к xaet tarzi va mexnat kurollarining takomillashuvi jamoalarning termachilikdan dexkonchilikka, ovchilikdan chorvachilikka utishiga olib keladi, turli buyumlaryasam oladigan xunarmandchilikning rivoj topishiga asos buladi

2 Mo’g’ullar tomonidan Xo’jandning qamal qilinishi va Temur Malik jasorati. Mo’g’ul istilochilariga qarshi ulug’ ajdodlarimizning qahramonona kurashida Xo’jand himoyachilari ko’rsatgan favqulodda jasorat alohida o’rin tutadi. Temur Malik boshchiligidagi mudofaa kuchlari qariyib 5 oy davomida ko’ksilarini qalqon etib, yovuz dushman hamlasini daf etib, behisob qurbonlar berib o’z yurtini himoya qildilar, ilojsiz qolgan paytdagina olov ichida yonayotgan shahar qal’asini tark etdilar. Shunda ham Temur Malik bir qism dovyurak, qo’rqmas jangchilari bilan Sirdaryoga yo’nalib, maxsus orolda joylashib dushman bilan mardlarcha olishadi. Nihoyat, ular maxsus kemalarda mo’g’ullar hujumiga bardosh berib, yo’l-yo’lakay jang qilib, Xorazm sari harakatlanadilar. Xalq qahramoni Temur Malikning bundan keyingi vatanparvarlik faoliyati Xorazm va ona yurtning boshqa hududlarini himoya qiluvchilar safida davom etdi. Mamlakatning Buxoro, Samarqand, Xo’jand singari hayotiy markazlarining qo’ldan ketishi Xorazmshoh va uning arkoni davlatini shu qadar larzaga soldiki, buning natijasida hukmdor o’z saltanatining janubiy-g’arbiy hududlari bo’ylab chekinib bordi. 1221 yil boshlarida Jo’ji, Chig’atoy va O’qtoy askarlari Gurganchga hujum boshlaydilar. Gurganch qamali 6 oy davom etdi, hadsiz-hisobsiz qurbonlar berildi. Shahar egallangach, mo’g’ullarning bu erda sodir etgan mislsiz yovuzliklarini bayon etishga qalam ojizlik qiladi. Barcha erkaklar, bolalar qilichdan o’tkaziladi.

31898-yilgi Andijon qo’zg’oloni va uning ahamiyati Чоризмнинг Туркистон халкларига нисбатан юргазган мустамлакачилик, улуг давлатчилик ва шовинистик сиёсати албатта конуний суратда махаллий ахолининг уз миллий озродлиги, эрки ва инсоний хак-хукукларини химоя кнлиш учун мукаддас жангга отлантирди. Чоризм томонидан асоратга солинган, мустамлака килннган халклар дастлабки кунлардан бошлаб, Уз миллий мустакилликлари, озодликлари ва эрклар учун мукаддас курашга отландилар: 1868 й. Самарканд мудофааси ва Еухоро амириги Бухоро шахри, Шахрисабз беклигидаги харакатлар; 1870 й. Мангишлок киргизларининг исйнлари; 1871 й. Эшон Эшмухаммад бошчилигидаги Сирдаре' вилоятида чикишлар юз берди; 1871 й. Фаргонада Етимхон к^зг.; 1872 й. Чирчикаа исён булди: 1873-1876 йй. Пулатхон бошчилигидаги Кукон хонлигида кузголон. 1892 й. Тошкент кузг.; 1898 й. Андижонда Дукчи Эшон к^зг; 1899 Й. Сирдаре" вил. Харакатлар ва бошк. Ана шулар жумласидандир. 1887-1897 Йй. Мобайнида жами булиб Фаргона, Самарканд ва Сирдареда мустамлакачилар идораларига карши 663 марта хужум булган.

4. Madaniy inqilob tushuncliasi, uning mohiyati. Bizga ma'lumki, xar bnr xalkning uziga xos va uziga moe ma"naviy, madaniy merosi urf odati mavjud.SHunday ekan tarix zarvaraklarida xam bunga e'tibor bergan.Bunga kuttlab mneol keltirish mumknnAgar xalkni madaniy merosidan butkul yukkilsa, ueligini unitadi va kadriyatini yukotadi.Bu vaziyatda bizning xalkimiz xam duchor bulgan.Ana shunday ogir vaziyatli bir paytda I.Karimov birinchi navbatda respublikada barkarorlnkni ta'mirlash orkali xayotiy extiyojlami kondirish yulini tutdi.Partiya markaziy kumitasining kcynngi olti oylik faoliyatida turt marta plenum yigilishida utkazildi.Ulaming barchasida millatni-millat sifatida belgilaydigan asosiy omillar- madaniy merosni va tarix xakikatini tiklash, milliy urf-odatlar va an'analarini rivojlantirish yakin utmishdagi ruxiy kumondonlik mafkurasiga zid xolda islom dinining yuksak ma'daniyat va ma'naviyat vositasi ekanligi, u odamlarni insofga, diyonatga, uzaro totuvlik va xamjixatlikka davat etuvchi goyat kuchli kurol ekanligi I.Karimov tomonidan ochik-oydin aytildi va tutri baxolandi.Mukaddas tuygulari toptalib, yuragi zada bulib, kolgan xal к dinga katta yul ochilgani diniy ta'limotga katta e'tibor berilayottani zur koni kit bilan kuti b olindi.SHu bilan birga sunggi 8-10 yil mobaynida o'zbeklar va Uzbekiston boshiga agdarib kelingan malomatni yuvib tashlashga katiy axdu paymon kilgani keskin bildirdi va amalda isbot kildi.Xalkimiznish: xurmatini joyga kuyish, uni munosib kadrlash ma'naviy barkamol siyosatning mazmunidir.Ayni paytda usha plenumda I.Karimov «SHuiga amin manki, odam bnrgina yaxshi suz tufayli, majaziy kilib aytganda, togni talkon kilishi mumkin. Afsuski, biz keyingi vaktda odamlarga bundan munosabatda bulishi deyarli unitib kuidik».CHunki, odamga ishonch, uni uluglaydi, uzkuch i ga ishonch bagi shla idi, boshka tomondan ishoncheizliq xolisona munosabatda buhnaslik odamlarning xafsalasini pir kil ad i vash u tufayli biz kanchadan-kancha istedodli kishilarni boy bermokdamiz» -deya afsus bilan takidlagan edi.

5. O’zbekisionda qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati tarmoqlarining shakllanishi. SHu tardka Uz-n mustakkilik xukukiy demokratik davlat va fukarolik jamiyatini kurish yuliga kirdi. Bozor iktisodiyotiga utish xalkaro xukukning mustakil sub'ekti sifatida - jaxok xamjamiyatiga kirish kirish yulini tutdi. Prizideit I.Karimov «Uzb-n uz istiklol va tarakkiyoti Yuli kitobida yangilangan jamiyatning siyosiy va davlat tuzilishi insonga uning siyosiy, iktisodiy va ijtimoiy turmush tarziwi erkin tanlab olishni kafolatlashi kerak deb kursatgan edi. Ayn i chogda siyosiy soxada bu konun chnkaruvchi, ijro etilishi va sud xokimiyati vakolatlarini ajratish asosida ilmiy davlatchilikni Ьафо etish jamiyatning siyosiy tizimini tubdan yaxshilash respublika xokimiyati xamda maxalliy xoknmiyatning vakolatlari va vazifalarini anik belgalab kuyish adolath va insonparvar konunchilikni vujudga keltirish mumkin- deb takidlagan edi. Ana shu yul yuriklar va kursatmalar asosida mom-mda mV'xim ishlar amalga oshirildi. 1990 yil 18 fevralda Uzb-n Oliy kengashining navbatdagi yangi tartibi saylandi. U uz faolnyatini boshlash paytida sobik shuro tieimining konunlari amapda edi. Mustakil Uzb-ning mustakillik tarakiyoti dastlab ana shu konunlar doirasiga boshladi. 1990-94 yillarda oliv kengash 200ga yakin kun 500dan ortik karor kilgan edi.




Yüklə 0,72 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   173




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin