Avtoritar uslubdagi opqituvchining opquvchilari opqituvchi
sinfda boplmagan vaqtlarda opz-opzini boshqarish malakasi
boplmaganligi
uchun
ham
intizomga
mutlaqo
bopysunmaydilar. Bu asosan, toppolonda namoyon bopladi.
Bu uslub opqituvchining mustahkam irodasini koprsatadi,
lekin bu iroda natijasida opquvchida "ustozim meni yaxshi
kopradi" degan fikri emas, balki qoprquv hissi mavjud
bopladi.
Demokratik uslub opqituvchi bilan opquvchi oprtasida
dopstona munosabat oprnatilishiga asos bopladi. Darsdagi
intizom majburiy emas, balki muvafaqqiyatga erishish
garovi sifatida bolalar ijobiy emotsiyani, opziga ishonch,
opz muvafaqqiyati, yutuqlaridan quvonishi, dopstlari bilan
faoliyatda hamkorlik hissini beradi. Demokratik uslub
bolalarni birlashtiradi. SHu bilan birga opzining faoliyati
natijalariga qiziqish uygpotgan holda, opzi uchun opzi
harakat qilishi lozimligini anglatadi, opzini-opzi boshqarishga,
opz xatti-harakatini opzi nazorat qilishga oprgatadi. Har bir
ishga mashuliyat bilan yondoshish hissi opqituvchining shu
Yoshdagi bolalar bilan demokratik muomala munosabati
asosidagina shakllanadi.
Liberal uslub kasbiy layoqati yopq boplgan
opqituvchilarga xos boplgan uslubdir. Bunday opqituvchi
dars jarayonini yaxshi tashkil eta olmaydi. Bunday
darslarda har bir bola opz tarbiyalanganlik darajasiga
qarab opzini tutadi. Bola opz majburiyatlarini yaxshi his
qilmaydi. Muomala munosabatdagi liberal uslub
psixologiya va pedagogaka fanlariga mutlaqo zid uslub
hisoblanib, bolalar shaxsini shakllantirish va tarbiyalash
jarayonida bu usulni qopllab boplmaydi. SHunday kilib,
boshlangpich sinf opquvchilari bilan muomala-
munosabatdagi imperativ uslub, asosan, mahlum bir
chegaralarga asoslangan holda bola shaxsi rivojiga salbiy
tahsir koprsatadi. Demokratik uslub opqituvchidan muomala-
munosabatda juda katta kasbiy mahoratni talab etgan holda,
bola shaxsining ijobiy tomonlarini rivojlantiruvchi yagona
uslub hisoblanadi. Liberal uslub esa opquvchini emotsional
zopriqtirmaydi, lekin uning shaxsi rivojiga ham samarali
tahsir koprsatmaydi.
Boshlangpich maktabda bolalar yangi talablarni qabul
qiladilar va ularga qathiyatlilik bilan amal qilishga harakat
qiladilar. Bola uchun opqituvchi uning psixologik holatini
belgilab beruvchi asosiy figura hisoblanadi. CHunki uning
bolaga boplgan munosabati uning nafaqat sinfdagi, balki,
umuman tengdoshlari bilan bopladigan munosabatiga, bu
munosabat esa opz-opzidan oilasidagi munosabatlariga ham
bevosita tahsirini koprsatadi. SHuningdek, bu munosabatlar
uning opquv faoliyati muvaffaqiyatini ham belgilab beradi.
Opqituvchining bolaga munosabati uning oprtoqlari va
oilasi bilan boplgan munosabatiga ham bevosita opz
tahsirini koprsatadi. SHuni ham aloxida tahkidlab optish
kerakki, yangi muloqotning xarakteri kichik maktab Yoshidagi
opquvchi
tahlimining
motivlariga,
undagi
axloqiy
sifatlarning rivojlanishiga, opz-opziga beriladigan bahoning
shakllanishiga hamda bolaning qiziqishlari darajasiga
sezilarli tahsir koprsatadi. Bolalarning opquv faoliyati
muvaffaqiyati hamda shaxsining shakllanishi kopp jihatdan
ularning opqituvchisi bilan munosabatlaridagi opziga xos
xususiyatlariga, sinfdagi opz mavqeini qay darajada anglab
etishiga, tarkib topgan opquvchilar jamosi bilan opzaro
munosabatlariga bogpliq bopladi.
Dostları ilə paylaş: |