Microsoft Word 4-Kichik maktab yoshi docx dot

Taajjublanish hissi. Kichik maktab Yoshidagi bolalarda 
bunday his ularga qandaydir odatdan tashqari, nomahlum 
biror narsa tahsir qilganida tugpiladi. Boshlangpich sinf 
opquvchilari kutmagan voqealar sodir boplganida ulardan  
taajjublanadilar. Bilish jarayonida taajjublanish hissi 
xursandlik tariqasida optadi. Bu hol samarali bilish 
faoliyatining doimiy yopldoshidir. «Voqealarni kuzatib
borayotganimizda biz opzimizda tugpilgan hislardan mamnun 
boplamiz, bu mamnuniyat esa intellektual
xursandlikdir (D. R.Dekart). 
Kutilmagan bir narsa sababli tugpilgan taajjublanish kichik 
maktab Yoshidagi opquvchilarni dastlabki qarashda kam 
uchraydigan va odatdan tashqari boplib kopringan narsalarni
diqkat bilan kopzdan kechirishga majbur etadi. SHunday 
qilib, taajjublanish boshlangpich sinf opquvchilarini 
hodisalarni bilishga gpoyat
darajada ragpbatlantiradi. 
Hayron qolish hissi. Kichik maktab Yoshidagi 
opquvchilarda 
hayron 
qolish 
hissi 
kuchli 
boplib, 
tushuntirilayotgan yangi materialni, tadqiq qilinayotgan
faktlarning sabablarini topishda qiynalib qolganida, bu faktlarni 
shu damgacha mahlum boplib turgan hodisalar guruhiga 
kiritolmay qolganida va shu kabi hollarda bolada hayron 
qolish hissi tugpiladi. Bu his ham kichik maktab Yoshidagi 
opquvchilarning bilish faoliyatini yanada kuchaytirishga 
yopllovchi kuchli vositadir. 
Ishonch hissi. Narsa va hodisalar oprtasidagi bogplanishlar 
va munosabatlarning topgpriligi kichik maktab Yoshidagi 
bolalarning tafakkuri jarayonida aniqlanib, mantiqiy ravishda 

---

chiqarilgan xulosalar bilan amaliyotning opzida yaqqol isbot 
boplganida ularda ishonch hissi tugpiladi.
SHubhalanish 
hissi 
kichik 
maktab 
Yoshidagi 
opquvchilarda topliq rivojlanmagan boplib, bu his asta-
sekinlik bilan opquv jarayonida bolaning opzi chiqargan 
qoidalari yoki nazariyalariga zid boplib, ular bilan topqnashib 
qolganida tugpiladigan hissiyotdir. Bu juda muhim hissiyot
boplib, u topplangan dalillarni va aytilgan qoidalarni har 
tomonlama tekshirib koprishga ragpbatlantiradi. “Samarali 
ilmiy faoliyat uchun doimo shubha bilan qaramoq va opz-
opzingni tekshirib turmoq zarur” ( I.p. pavlov) Bu hislar bola 
qiyinchiliklarni engib, opz ishida mahlum muvafaqqiyatlarga 
erishganida ahamiyatli ravishda rivojlanadi. Kichik maktab 
Yoshidagi bola opqish va yozishni bilib olganida, opzi misol 
yoki masalani echishni oprganib olganida juda katta 
xursandchilik hissini boshidan kechiradi. Opquvchilarda opz 
mehnatidan xursand boplish hissini iloji boricha kopproq 
yuzaga keltirish va uni bola xarakterining emotsional jihatiga 
aylantirish 
boshlangpich 
sinf 
opqituvchisining 
asosiy 
vazifalaridan 
biridir. 
Kichik 
maktab 
Yoshidagi 
opquvchilarning intellektual hislari uning bilish qiziqishlari 
bilan bogpliqdir. Boshlangpich sinf opquvchisi nima 
boplganiga, qaerda, qachon va qanday qilib boplganiga juda 
qiziqadi, SHuningdek uni ”Nima uchun bopldi?” savoliga 
javobga nisbatan shu voqea bilan bogpliq boplgan faktlarning 
opzi qiziqtiradi. 
Kichik maktab Yoshidagi opquvchi doskaga chaqirilganda
u opqib berishga yoki yozib berishga qoprqib, uyalib hijolat 
tortsa, bunday opquvchilarni tez-tez doskaga chiqara berish 
kerak, ana shunda u tortinmaydigan boplib qoladi. Qayta-
qayta doskaga chiqaverish natijasida qoprquv hissi susaya 
beradi va u nihoyat butunlay «sopnib qolishi» va yopk boplib 
ketishi mumkin. 

---

Albatta, bunda shu hislarni tugpdiruvchi manbaning 
takrorlana berishi emas, balki odamning salbiy kechinmalardan 
qutilish istagi muhim rol opynaydi. 
"Lekin bu qonuniyat faqat oddiy va tez optib ketadigan 
hislarga yahni, bolaga bir xilda tasir qiluvchi va mazmuni 
chuqur boplmagan obektlar sababli tugpiladigan hislargagina 
taalluqlidir. Murakkab, chuqur hislar bolada shu hislarni 
tugpdirgan obhektlar bizga qayta-qayta tahsir optkaza 
berganida yopq boplib ketmaydi, balki, aksincha, yana ham 
kuchli va barqaror boplib qoladi. Masalan, muzika asarlarini 
qayta-kayta eshitish natijasida bizning estetik hislarimiz chuqur 
va kuchli boplib qoladi. Opzimiz yaxshi koprgan, opzimiz 
uchun qadrli boplgan joylarga har safar borganimizda bizning 
shu joylarga boplgan hislarimiz, mehrimiz, odatda, kuchaya 
boradi. Ayrim emotsional kechinmalarning «sopnib
qolishi»da boshqa qonuniyatlar ham bor. Masalan, qarama-
qarshi hislar bahzi nisbatlarda bir-birini yopqotib yuborishi
mumkin. Salbiy his paydo boplib turganida kuchliroq ijobiy his 
yuzaga keltiradigan sabab paydo boplib qolsa, u holda salbiy his 
sopnib qolishi, yopqolishi mumkin. Masalan, bola yiqilib 
tushib, yigplab turibdi. Onasi shu paytda kelib qolib, uni 
erkalatdi. Bu erkalash ijobiy hislarning paydo boplishiga
kuchli sababchi bopladi, SHuning uchun ham bolada kopz 
Yoshi oprniga kulish, xursandlik paydo bopladi. Opquvchidagi 
chopchib turish hissini qayta-qayta doskaga chiqarish yopli 
bilangina yopq qilib qolmasdan, balki bolada qarama-qarshi 
hislarni tugpdirish yopli bilan ham bu chopchishlikni oldini 
olish 
mumkin. 
Masalan, 
birinchi 
sinf 
opquvchisining 
xavotirligining sababi uning opz kuchiga ishonmaganligida 
boplsa, unga oson bajara oladigan vazifalarni berish kerak.
SHu vazifalarni bajara olgani uchun kattalar tomonidan 
ragpbatlantirilishi, maqtalinishi bolada ijobiy hislarning 
tugpilishiga yordam beradi, xavotirlik hissi esa yopqoladi. 
SHuning uchun ham doska oldida u opzini dadilroq his etadi.

---

Kichik maktab Yoshidagi bolalarda intellektual va 
axloqiy hislar, oprtoqlik, dopstlik hislari katta oprin ola 
boshlaydi. Vatanparvarlik, vijdoniy burch hissi va shu kabi 
hislar paydo bopladi va opsadi. Axloqiy hislarning 
rivojlanishiga jamoaviy ishlar, opqish mazmuni, turli 
jamoat tashkilotlari va shubhasiz opqituvchining shaxsiy 
namunasi tahsir koprsatadi. Opqishning boshida aynan shu 
opqituvchi shaxsi kichik maktab Yoshidagi opquvchining 
juda kopp axloqiy hislarining rivojlanishini belgilab beradi. 
Birinchi vaqtlarda opquvchi sinf jamoasi bilan opqituvchisi 
orqaligina bogplangan bopladi. Opqituvchi bola uchun 
barcha diqqat-ehtibori va hislari qaratilingan markaziy 
figura boplib hisoblanadi. Bilimli, mahoratli, bolalarni 
sevuvchi pedagog opqishning keyingi bosqichlarida ham 
opquvchilarining opziga boplgan shunday munosabatini 
saqlab qoladi. Lekin keyinchalik bu muhabbat,bogpliqlik 
ustozi va sinf jamosi, oprtoqlari, dopstlari oprtasida 
boplinadi. 
SHunga 
qaramasdan 
boshlangpich 
sinf 
opquvchisi uchun opqituvchi asosiy avtoritet hisoblanadi. 
U opqituvchisi haqida uyida jopshib va hurmat bilan 
gapiradi. Opqituvining tahsiri ostida asta-sekinlik bilan 
opquv, mehnat va opyin faoliyatlarida har bir sinfdoshi 
uchun tashvishlanish, jamoa (kollektivizm) hissi paydo 
bopladi. 
Bu 
esa 
bolalardagi 
oprtoqlik 
hissining 
rivojlanishiga zamin bopladi.Bolalar opqishda past 
opzlashtirayotgan oprtoqlariga yordam berishga harakat 
qiladilar. Bu motivlar shunchalik chuqur va kuchli 
bopladiki, ular maqsadlariga erishish uchun juda kopp 
qiyinchiliklarni: 
opzlashtirmayotgan 
oprtogpining 
dangasaligi, 
opzining 
darslarini 
tayyorlashga 
tezroq 
ulgurishi, bahzan esa hatto ota-onalarning qarshiliklarini 
ham 
engishi 
kerak. 
Bunday 
vaziyatlarda 
bolada 
shakllanayotgan mahsuliyat hissi qiyinchiliklarni engishga 
va opz ishini muvaffaqiyatli bajarishiga yordam beradi. 
Birinchi 
sinfda 
opquvchi 
opqituvchisinng 
tanbehlari 

---

oprtoqlarining oldida yoki opziga yolgpiz berilganiga 
ehtibor bermasa, ikkinchi sinfda oprtoqlari oldida berilgan 
tanbehlardan uyaladigan boplib qolishi bolaning opzini 
jamoa ahzosi sifatida topliq his etayotganidan va oprtoqlari
uni hurmat qilishlarini istayotganidan dalolat beradi. 
Estetik hislar birinchi navbatda bolalarning badiiy 
asarlarni idrok qilish jarayonida namoyon bopladi.Uchinchi 
sinfga borib bolalar ustozi opqiyotgan shehrlarning nafaqat 
mazmuniga, balki opqilishidagi gopzalligiga ham ehtibor 
beradilar. 
Badiiy 
asarlarni 
opqiyotganlarida 
va 
kinofilmlarni 
koprayotganlarida 
bolalar 
asosan 
asar
qahramonlaring axloqiy sifatlarini baholaydilar. Badiiy 
asarning estetik tomoni pedagog tomonidan bolalarga 
koprsatilishi kerak. Ana shunday oprgatish boplgan 
taqdirdagina kichik maktab Yoshidagi bolalar ularga mos 
boplgan musiqiy asarlarga emotsional baho bera oladilar.