Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

 
320-bob G’iybatning kafforati va undagi tavba haqida
Bilingki, albatta har bir gunoh qilgan kishi tavbaga shoshilmog‘i lozim. Allohning 
haqlaridan bo‘lgan tavbada uchta shart bor. Ular: 
1. O’sha paytdayoq gunohdan to‘xtamoq. 
2. Qilgan ishiga pushaymon qilmoq. 
3. O’sha gunohga qaytmaslikni qasd qilmoq. 
Odam haqlaridan bo‘lgan tavbada esa shu uch shartdan tashqari to‘rtinchisi bor. U tahqir 
qilgan narsasini egasiga qaytarmoq. Yoki avfni talab qilib va uni oqlamoqlikdir. G’iybat 
qilgan kishining mana shu to‘rt ishda tavba qilmog‘i vojib bo‘ladi. Chunki g‘iybat 
odamning haqqidir. G’iybatchi g‘iybat qilgan kishisidan avf so‘ramog‘i lozim. Ana shu 
holatda «Men seni g‘iybat qildim, meni avf et», deb aytishning o‘zi kifoya qiladimi? Yoki 
g‘iybat qilgan narsasini batafsil bayon qilmog‘i lozimmi? 
Bunda ikki fikr bor. Birinchisi: batafsil bayon qilmog‘i shart. Agar uni bayon qilmasdan 
o‘zini oqlasa, xuddi noaniq molni oqlaganidek, durust bo‘lmaydi. Ikkinchisi: shart emas, 
chunki molning xilofi o‘laroq, bunda bilishlik shart qilinmagan. Avvalgisi aniqroqdir. 
Chunki inson avf qilmaganini gohida avf qiladi. Agar g‘iybat sohibi vafot etgan yoki 
uzoqqa ketgan bo‘lsa, ya’ni undan oqlanishni qo‘lga kiritish uzrli holga kirsa, unga 
nisbatan istig‘for, duo va yaxshiliklarni ko‘paytiradi. 
Bilingki, g‘iybat qilingan kishi g‘iybatchi kishini avf qilmog‘i mustahabdir. Ammo vojib 
emas. Chunki hadyaga o‘xshab haqqini soqit qilyapti. Bunda unga ixtiyor berilgan. Lekin 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
246
avf qilish ta’kidlangan mustahablardandir. Bu avf ila musulmon birodarini gunoh ofatidan 
xalos etib, Allohning ulug‘ savobi va muhabbatiga sazovor bo‘ladi. Bu haqda Alloh taolo: 
«... (taqvodor zotlar) g‘azablarini ichlariga yutadilar va insonlarni avf