Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

surasining 1-oyatida: «Ey mo‘minlar, aqdlarga (o‘zaro kelishgan bitimlarga) 
vafo qilingiz», deb kelgan. Al-Isro surasining 34-oyatida: «Axdga vafo 
qilinglar. Zero, axd-paymon (Qiyomat kuni) mas’ul bo‘linadigan ishdir», deb 
marhamat etiladi. Saf surasining 2-3-oyatlarida: «Ey mo‘minlar, sizlar nega 
o‘zlaringiz qilmaydigan narsani (qilamiz, deb) aytursizlar? Sizlarning 
o‘zlaringiz qilmaydigan ishni (qilamiz, deb) aytishlaringiz Alloh nazdida o‘ta 
manfur (ishdir)»
, deb kelgan. 
825/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: 
«Munofiqning alomati uchtadir: agar gapirsa, yolg‘on gapiradi. Agar va’da qilsa, xilof 
etadi. Agar omonat berilsa, xiyonat qiladi», deganlar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
Imom Muslim rivoyatlarida: «Agar namoz o‘qib, ro‘za tutib va o‘zini musulmon, deb 
gumon qilsa ham» ziyoda qilingan. 
Kishining bir shaxsga biror narsani va’da qilishi man etilmaganiga ulamolar ittifoq 
qilishgan. Faqat ana shu va’da qilgan narsasini bajarmog‘i lozim. Endi mana shu 
va’daning bajarishi vojib yoki mustahab ekanida oralarida ixtilof bor. Imom Shofe’iy, 
Abu Hanifa va jumhur ulamolari uni mustahab, deyishadi. Agar uni tark qilsa, fazilatni 
yo‘qotib, qattiq makruh amalni qilgan bo‘ladi. Lekin gunoh bo‘lmaydi. Yana kimlardir uni 
vojib, deyishgan. Abu Bakr ibn al-Arabiyning aytishlaricha, «vojib» deganlarning eng 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
221
kattasi Umar ibn Abulazizdirlar. Uchinchi yo‘l - Molikiylarning yo‘lidir. Agar va’dasi 
sababidan, masalan, «Turmushga chiqsang, falon narsa senga» yoki «Meni so‘kmasang, 
piston narsa senga» kabi so‘zlarni aytsa, aytgan so‘ziga vafo qilmog‘i vojib bo‘ladi. Agar 
umumiy va’da bo‘lsa, vojib bo‘lmaydi. Vojib emas, deganlar u hadya ma’nosida, 
deyishdi. Hadya esa jumhur ulamolari nazdida ushlashlik bilan lozim bo‘ladi. Molikiya 
mazhabida esa ushlashdan oldin ham hadyaga o‘taveradi.