www.ziyouz.com kutubxonasi
198
Shu so‘zlardan keyin sekin-sekin yana Zaynilar kechasining qorong‘iligiga cho‘mdim.
* * * Ko‘zlarimni ochganimda yotgan yerimni taniy olmadim: boshqa uy, boshqa deraza-
lar... Tirsaklarimga tiranib turmoqchi bo‘ldim, lekin boshim meniki emasday yana
yostiqqa tushdi. Shoshib tevaragimga qaradim-u yana doktorning moviy ko‘zlarini
ko‘rdim...
— Farida, meni taniyapsanmi?
— Nega tanimayin, doktorbey? — dedim.
— Xudoga shukr, xudoga shukr. Endi u kunlarning betini ko‘rmaylik...
— Bir nima bo‘ldimi, doktorbey?
— Sening yoshingdagi bolalar uchun qo‘rqinchi yo‘q. Bir oz uxlading, qizim, bir oz ux-
lading. Unchalik ahamiyati yo‘q...
— Qancha uxladim?
— Ko‘p-u, lekin zarari yo‘q... O‘n yetti kuncha...
O‘n yetti kun! Shuncha uxlash! Qiziq-ku?.. Yorug‘ meni bezovta qilgani uchun yana
ko‘zlarimni yumib oldim. Bu o‘n yetti kunlik uyquga boshqa birovning ko‘ksidan
chiqayotgandek, boshqa birovning lablaridan uchayotgandek g‘alati bir qahqaha bilan
kuldim. Keyin yana uxlab qoldim.
* * * Og‘ir asabiy tutqaloqni boshdan kechirdim. Doktor Xayrullobey meni o‘z uyiga olib ke-
lib, o‘n yetti kun tepamdan jilmay o‘tiribdi. Bu umrimda birinchi marta qattiq og‘rishim
edi. Tamom tuzalib ketishim qirq kundan ortiqroqqa cho‘zildi. Kunlarcha o‘rnimdan tur-
may yotdim. Kasaldan keyin sochlarim tusha boshladi. Bir kun qaychi so‘rab olib, so-
chimni qirqib tashladim.
Tuzalish qanday yaxshi narsa! Odam dunyoga yangidan kelganday bo‘ladi. Eng
ahamiyatsiz narsalarga ham chiroyli qo‘g‘irchoqlarga qaragan yosh bola singari suyunib,
yayrab-yashnab qaraydi. Oynakka o‘zini urgan kapalak, oyna chekkasida rang-barang
tovlangan quyosh nuri, uzoqdagi podaning ma’rashlari qalbimni lazzat bilan tipirchilata-
di.
Kasallik so‘nggi uch yil davomida qalbimda yig‘ilgan barcha zahru zaqqumlarni olib
ketdi. Xotiralarim menga boshqa birovnikiday tuyulardi, chunki ular qalbimda endi na
alam va na hayajon uyg‘otardi. Dam-badam hayron bo‘lib o‘zimdan so‘rayman: “Balki
bular bir mahallar ko‘rilgan tushning xira xotiralaridir? Yoki bularni biron eski romanda
o‘qiganmikanman?”
Ha, bularning hammasini tushda, undagi odamlarni esa ranglari o‘chib, chang bosib
yotgan eski suratlarda ko‘rgandayman.
Doktor Xayrullobey majolsiz yotgan kunlarimda yonimdan bir kun ham jilmay
do‘stlarcha parvarish qildi. Goh hikoyalar aytib, goh romanlar o‘qib, meni zeriktirmaslik-
ka, kuldirib o‘tirishga harakat qildi. Bechoraning o‘zi ham rosa charchadi.
— Ishqilib, tuzalib ket... Xudo haqqi, og‘rib-netib qolmaganimda ham, azbaroyi maza
qilish uchun, ipakli ko‘ylak tiktirib, uch oy ko‘rpaga kirib yotib olaman. Senga shu-
naqayam nozlar qilayki... — deyardi.
Ba’zan uxlayotganga o‘xshash toliqib qolaman. Yupqalashgan qovoqlarimdan o‘tgan
quyosh nuri menga pushti tuyuladi. Shunday paytlarda Xayrullobey bosh tomonimdagi
kursida kitob o‘qib yo mudrab o‘tirgan bo‘ladi. Ana shunday toliqqan damlarimda jonim
tanimdan chiqadi-yu, nurday, ovozday fazolarda uchib yurgan bo‘lib ko‘rinadi. Qaerda,
qaysi mamlakatga uchib ketyapman? O‘zim ham bilmayman. Birdan chuqur chohga
Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin
www.ziyouz.com kutubxonasi
199
qulay boshlayman, ana shunda yuragim orqamga tortadi, seskanib uyg‘onib ketaman.
Ko‘zlarimni ochib, uzoq, juda uzoq yerlardan qaytib kelganday bo‘laman. Quloqlarimda
nur tezligi bilan manzara tortib o‘tgan masofalarning shamollari guvillaydi, ko‘zlarimda
yetti qavat osmonda ko‘rilgan xira, tumanli mamlakatlarning tarqoq, so‘nik xotiralari pir-
piraydi.