uygulamalarının etkisi % 70.19, Şırnak ilinde % 79.22,
Mardin ilinde % 80.22, Siirt ilinde % 80.92, Batman ilinde % 81.37, Van ilinde % 80.77,
Hakkari ilinde % 80.83 etkili olmuştur.
Tablo 33: Göç Etmede Etkili Neden (PKK Baskısı) Dağılımı
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Etmesinde PKK Baskısı
|
N
|
%
|
Etkili Değil
|
1519
|
98.6
|
Etkili
|
22
|
1.4
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Araştırmanın ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketinde tek başına PKK baskısı % 1.4 oranında rol oynamıştır.
Zorla yerinden edilme sürecini nüfusun diğer yer değiştirme biçimlerinden ayıran temel niteliği, nüfusun yer değiştirmesine neden olan etkenler ve bu yer değiştirme sürecine katılanların iradeleridir. Araştırmanın ortaya koyduğu genel dağılım özellikleri incelendiğinde, bu araştırmaya konu olan nüfusun yer değiştirme hareketi, “zorla”, “zorunlu” yer değiştirme hareketidir. Bu hareketin temel belirleyicileri de “güvenlik güçlerinin baskısı, OHAL uygulamaları”, “koruculuk baskısı/dayatması”, “can güvenliği sorunu”, “yerleşim alanlarının boşaltılması”, “yayla yasağı”, “gıda ambargosudur”.
Zorla yerinden edilme süreci, nüfusun isteğe bağlı olmayan, zorla, zorunluluk sonucu yaşanan nüfusun yer değiştirme sürecidir. Bu sürecin nicelik boyutu olarak boşaltılan/yer değişikliğine zorlanan hane sayısı dağılımı açısından incelendiğinde çok geniş bir alana yayılmış coğrafyada binlerce haneyi etkilemiştir. Araştırmanın ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre yer değişikliği kitlesel ölçeklidir. Bu dağılıma ilişkin sonuçlar Tablo 34’de gösterilmiştir.
Tablo 34: Göçün Nasıl Gerçekleştirildiği Dağılımı
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Etme Biçimi
|
N
|
%
|
Cevapsız
|
63
|
4.8
|
Tek Başına
|
18
|
1.2
|
Ailesi İle Birlikte
|
320
|
20.77
|
Akrabaları İle Birlikte
|
245
|
15.90
|
Hemşerileriyle Birlikte
|
21
|
1.4
|
Köy Halkı Bir Bütün Olarak
|
864
|
56.07
|
Diğer
|
10
|
0.6
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Zorla yerinden edilme sürecinde, nüfusun yer değişikliği biçimi, bu süreçten en çok etkilenen illerde incelendiğinde;
Diyarbakır ilinden bu sürece katılanlar/etkilenenlerin % 75.49’u “akrabaları, hemşerileri, köy halkı bir bütün olarak”
Şırnak ilinde % 72.55’i, Mardin ilinde % 63.19’u, Siirt ilinde % 69.36’sı, Batman ilinde % 67.08’i, Van ilinde % 85.89’u,
Hakkari ilinde % 90.83’ü “akrabaları, hemşerileri, köy halkı bir bütün olarak yer değiştirmişlerdir.
Zorla yer değiştirme sürecinin gerçekleşme biçimi aşağıda Tablo 35’de gösterilmiştir.
Tablo 35: Göçün Nasıl Gerçekleştirildiği Dağılımı
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göçü Kiminle Gerçekleştirdiği
|
N
|
%
|
Cevapsız
|
58
|
3.8
|
Yürüyerek
|
272
|
17.7
|
Ulaşım Araçlarıyla
|
956
|
62.0
|
Hayvanlarıyla Birlikte
|
179
|
11.6
|
Diğer
|
76
|
5.1
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Araştırma sonuçları, zorunlu göç hareketinin kitlesel biçimde gerçekleştiğini, Türkiye’de gerçekleşen iç göç hareketlerinden farkını ortaya koymaktadır.
Zorla yerinden edilme sürecinin Zorunlu, kitlesel ve zor koşullarda gerçekleştiğini araştırmanın veri dağılım sonuçlarına dayalı olarak saptadığımız nüfusun yer değiştirme hareketi sırasında karşılaştığı kayıp/zararlar ile, bu kayıp/zararların kaynağının neler olduğu aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.
Zorla yerinden edilme sürecini tüm boyutlarıyla ele alan bu araştırmanın ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların % 86.20’sinin göç sürecinde kayıp/zarara uğradığı görülmektedir. Araştırmanın bu konuda ortaya koyduğu genel dağılım sonuçları Tablo 36’da gösterilmiştir.
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı
Kayıp/Zarar Dağılımı
|
N
|
%
|
Cevapsız
|
77
|
5.0
|
Göç Sürecinde Kayıp/Zarara Uğramış
|
1262
|
81.9
|
Göç Sürecinde Kayıp/Zarara Uğramamış
|
202
|
13.1
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Tablo 36: Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı Kayıp/Zarar Dağılımı
Zorla yerinden edilme sürecinin temel hak kayıpları ve bu kayıpların telafisi konusunda üzerinde durulması gereken noktalardan birisi de göç sürecinin ortaya çıkardığı/neden olduğu kayıp ve zararlardır. Bu sürecin en fazla etkili olduğu illerde yapılan incelemeye göre;
Diyarbakır ilinden gerçekleşen göç hareketi içerisinde % 83.43, Şırnak ilinde % 78.04,
Mardin ilinde % 82.97, Siirt ilinde % 78.61, Batman ilinde % 79.50, Van ilinde % 86.54,
Hakkari ilinde % 90.00 kayıp-zarar gerçekleşmiş/yaşanmıştır.
Zorla yerinden edilme sürecinin mağdurlarının bu süreçte uğradığı kayıp/zararların etkisi araştırmanın bulgularının analiz edilmesinde teker, teker ele alınarak kayıp/zararları ortaya çıkarmadaki etkileri aşağıdaki dağılım tablolarında incelenmiştir.
Bu incelemenin ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların göç sürecinde karşılaştığı kayıp/zarar kaynağı olarak tek başına “güvenlik güçlerinin yerleşim yerini yakmasının etkisi” % 65.9 oranında etkilidir. Bu sonuca ilişkin göstergeler Tablo 37’de sunulmuştur.
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı
Kayıp/Zararın Kaynağı Olarak Güvenlik Güçlerinin Yerleşim Yerini Yakması
|
N
|
%
|
Kayıp/Zarar Kaynağı Değil
|
526
|
34.1
|
Kayıp/Zarar Kaynağı
|
1015
|
65.9
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Tablo 37: Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı Kayıp/Zararın Kaynağı (Güvenlik Güçlerinin Yerleşim Yerini Yakması) Dağılımı
Zorla yerinden edilme sürecinde gerçekleşen/yaşanan kayıp ve zararların kaynağı bu süreçten en fazla etkilenen illere göre incelendiğinde;
Diyarbakır ilinden gerçekleşen göç hareketi içerisinde “güvenlik güçlerinin yerleşim alanını yakması” % 69.92,
Şırnak ilinde % 66.67, Mardin ilinde % 63.19, Siirt ilinde % 59.54, Batman ilinde % 64.59, Van ilinde % 58.33,
Hakkari ilinde % 74.17 kayıp-zarar kaynağıdır.
Bu incelemenin ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların göç sürecinde karşılaştığı kayıp/zarar kaynağı olarak tek başına “korucuların yerleşim yerini yakmasının etkisi” % 38.4 oranında etkilidir. Araştırmanın ortaya koyduğu genel dağılım sonuçları Tablo 38’de gösterilmiştir.
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı
Kayıp/Zararın Kaynağı Olarak Korucuların Yerleşim Yerini Yakması
|
N
|
%
|
Kayıp/Zarar Kaynağı Değil
|
950
|
61.6
|
Kayıp/Zarar Kaynağı
|
591
|
38.4
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Tablo 38: Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı Kayıp/Zararın Kaynağı (Korucuların Yerleşim Yerini Yakması) Dağılımı
Zorla yerinden edilme sürecinde gerçekleşen/yaşanan kayıp ve zararların kaynağı olarak “korucuların yerleşim alanını yakması” bu süreçten en fazla etkilenen illere göre incelendiğinde;
Diyarbakır ilinden gerçekleşen göç hareketi içerisinde “korucuların yerleşim alanını yakması”
% 28.41,
Şırnak ilinde % 42.35, Mardin ilinde % 44.20, Siirt ilinde % 48.55, Batman ilinde % 43.48, Van ilinde % 31.41,
Hakkari ilinde % 35.00 kayıp-zarar kaynağıdır.
Bu incelemenin ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların göç sürecinde karşılaştığı kayıp/zarar kaynağı olarak tek başına “korucuların mallarına el koymasının” etkisi” % 33 oranında etkilidir. Araştırmanın bu konuda ortaya koyduğu genel dağılım sonuçları Tablo 39’da gösterilmiştir.
Tablo 39: Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı Kayıp/Zararın Kaynağı (Korucuların Mallarına El Koyması) Dağılımı
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı
Kayıp/Zararın Kaynağı Olarak Korucuların Mallarına El Koyması
|
N
|
%
|
Kayıp/Zarar Kaynağı Değil
|
1033
|
67.0
|
Kayıp/Zarar Kaynağı
|
508
|
33.0
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Zorla yerinden edilme sürecinde gerçekleşen/yaşanan kayıp ve zararların kaynağı olarak “korucuların mallara el koyması” bu süreçten en fazla etkilenen illere göre incelendiğinde;
Diyarbakır ilinden gerçekleşen göç hareketi içerisinde “korucuların mallara el koyması” %
29.24,
Şırnak ilinde % 37.65, Mardin ilinde % 44.51, Siirt ilinde % 50.38, Batman ilinde % 32.92, Van ilinde % 17.95,
Hakkari ilinde % 23.33 kayıp-zarar kaynağıdır.
Bu incelemenin ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların göç sürecinde karşılaştığı kayıp/zarar kaynağı olarak tek başına “yerleşim alanına uzun süre gidilemediği için ekili alanların tahrip olmasının” etkisi” % 57.8 oranında etkilidir. Araştırmanın bu konuya ilişkin dağılım sonuçları Tablo 40’da gösterilmiştir.
Tablo 40: Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı Kayıp/Zararın Kaynağı (Yerleşim Yerine Uzun Süre Gidilemediği İçin
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı Kayıp/Zararın Kaynağı Olarak Yerleşim Yerine Uzun Süre Gidilemediği İçin Ekili Alanlarının Tahrip Olması
|
N
|
%
|
Kayıp/Zarar Kaynağı Değil
|
650
|
42.2
|
Kayıp/Zarar Kaynağı
|
891
|
57.8
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Ekili Alanların Tahrip Olması) Dağılımı
Zorla yerinden edilme sürecinde gerçekleşen/yaşanan kayıp ve zararların kaynağı olarak “yerleşim alanına uzun süre gidilemediği için ekili alanların tahrip olması” bu süreçten en fazla etkilenen illere göre incelendiğinde;
Diyarbakır ilinden gerçekleşen göç hareketi içerisinde “yerleşim alanına uzun süre gidilemediği için ekili alanların tahrip olması” % 57.38,
Şırnak ilinde % 55.29, Mardin ilinde % 63.19, Siirt ilinde % 56.64, Batman ilinde % 53.41, Van ilinde % 62.18,
Hakkari ilinde % 55.00 kayıp-zarar kaynağıdır.
Bu incelemenin ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların göç sürecinde karşılaştığı kayıp/zarar kaynağı olarak tek başına “PKK/örgütün yakmasının” etkisi” % 0.2 oranında etkilidir. Araştırmanın bu konuda ortaya koyduğu dağılım sonuçları Tablo 41’de gösterilmiştir.
Tablo 41: Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı Kayıp/Zararın Kaynağı (PKK/Örgüt Yaktı) Dağılımı
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Karşılaştığı
Kayıp/Zararın Kaynağı Olarak PKK/Örgüt Yaktı
|
N
|
%
|
Kayıp/Zarar Kaynağı Değil
|
1537
|
99.8
|
Kayıp/Zarar Kaynağı
|
4
|
0.2
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Zorla yerinden edilme sürecinin bu konuda ortaya koyduğu genel dağılım sonuçları ve bu sonuçların bu süreçten en fazla etkilenen illere göre yapılan incelemesine dayalı olarak, zorla yerinden edilme sürecinin mağdurlarının bu süreç içerisinde karşılaştığı kayıp ve zararların kaynağı; güvenlik güçleri, korucuların doğrudan yol açtığı zararlar ve uzun süre yerleşim alanına gidilememesinin yol açtığı tahribattır.
Zorla yerinden edilenlerin sosyal, ekonomik, kültürel durumlarını bütün boyutlarıyla incelemeye çalışan bu araştırmada; zorla yerinden edilme sürecinde bu sürecin mağdurların tanık olduğu ya da doğrudan kendisinin yaşadığı bedensel zarar ve bu zararların içeriği kategorik olarak ele alınarak incelenmiştir. Bu incelemenin sonuçları ve bu sonuçları gösteren dağılım tabloları aşağıda sunulmuştur.
Zorla yerinden edilme sürecine ilişkin bu aştırmanın ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların % 54.38’i bedensel zarara tanık olmuş ya da yaşamış gözükmektedir. Araştırmanın bu konuda ortaya koyduğu genel dağılım sonucu Tablo
42’de gösterilmiştir.
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Tanık Olduğu Ya
Da Yaşadığı Bedensel Zarar
|
N
|
%
|
Cevapsız
|
103
|
6.7
|
Bedensel Zarara Tanık Olmuş Ya da Yaşamış
|
782
|
50.7
|
Bedensel Zarara Tanık Olmamış Ya Da Yaşamamış
|
656
|
42.6
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Tablo 42: Görüşülenlerin Göç Sırasında Tanık Olduğu Ya Da Yaşadığı Bedensel Zarar Var Mı Dağılımı
Zorla yerinden edilme sürecinin temel hak kayıpları ve bu kayıpların telafisi konusunda üzerinde durulması gereken bir diğer nokta “göç sürecinde tanık olunan ya da yaşanan bedensel zararlardır”. Bu süreçten en fazla etkilenen illere göre;
Diyarbakır ilinden gerçekleşen göç hareketi içerisinde % 55.99, Şırnak ilinde % 51.37,
Mardin ilinde % 56.59, Siirt ilinde % 45.66, Batman ilinde % 40.99, Van ilinde % 37.17
Hakkari ilinde % 58.33 tanık olunan ya da yaşanan bedensel zarar söz konusudur.
Zorla yerinden edilme sürecine ilişkin bu araştırmanın ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların % 18.9’u bedensel zarar olarak can kaybına tanık olmuş ya da yaşamışlardır. Araştırmanın bu konuda ortaya koyduğu dağılım sonucu Tablo 43’de gösterilmiştir.
Tablo 43: Görüşülenlerin Göç Sırasında Tanık Olduğu Ya Da Yaşadığı Bedensel Zarar (Can Kaybı)
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Tanık Olduğu Ya
Da Yaşadığı Bedensel Zararın Can Kaybı Olması
|
N
|
%
|
Bedensel Zarara Tanık Olmamış Ya da Yaşamamış (Can Kaybı)
|
1250
|
81.1
|
Bedensel Zarara Tanık Olmuş Ya Da Yaşamış (Can Kaybı)
|
291
|
18.9
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Zorla yerinden edilme sürecinin mağdurlarının tanık olduğu ya da yaşanan bedensel zararlar kategorik olarak bu süreçten en fazla etkilenen illere göre incelendiğinde;
Diyarbakır ilinden gerçekleşen göç hareketine katılanların “can kaybına tanık olma ya da yaşama” % 12.53,
Şırnak ilinde % 22.75, Mardin ilinde % 23.20, Siirt ilinde % 23.69, Batman ilinde % 15.53, Van ilinde % 13.46,
Hakkari ilinde % 23.33’ü “can kaybına tanık olmuş ya da yaşamıştır”.
Zorla yerinden edilme sürecine ilişkin bu araştırmanın ortaya koyduğu dağılım sonucuna göre, gerçekleşen nüfusun yer değiştirme hareketine katılanların % 26.2’si bedensel zarar olarak yaralanmaya tanık olmuş ya da yaşamışlardır. Araştırmanın bu konuda ortaya koyduğu genel dağılım sonuçları Tablo 44’de gösterilmiştir.
Tablo 44: Görüşülenlerin Göç Sırasında Tanık Olduğu Ya Da Yaşadığı Bedensel Zarar (Yaralanma)
Araştırmanın Yapıldığı Alanda Görüşülenlerin Göç Sırasında Tanık Olduğu Ya
Da Yaşadığı Bedensel Zararın Yaralanma Olması
|
N
|
%
|
Bedensel Zarara Tanık Olmamış Ya da Yaşamamış (Yaralanma)
|
1137
|
73.8
|
Bedensel Zarara Tanık Olmuş Ya Da Yaşamış (Yaralanma)
|
404
|
26.2
|
Toplam
|
1541
|
100.00
|
Dostları ilə paylaş: |