Microsoft Word Ishlab chiqarish iqtisodiyoti doc
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Ishlab chiqarish turlari
. Ixtisoslashish darajasiga, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning turlari va miqdorlariga qarab ishlab chiqarish yakka (donalab), seriyali va ommaviy ishlab chiqarish turlariga bo’linadi. Yakka ishlab chiqarish – mehnat jarayonlarining tuzilishi, o’zining beqarorligi bilan korxonalarning asosiy ishlab chiqarish ish joylarida bajarilayotgan jarayonlar bir mahsulot tayyor bo’lgandan so’ng ikkinchi mahsulot uchun o’zgaradi, yana yangi mehnat jarayoni boshlanadi. Seriyali ishlab chiqarish – bu ishlab chiqarish shaklida ma`lum vaqt oralig’ida bir xil mahsulotlarning seriyalarini tayyorlash takrorlanadi. Ommaviy ishlab chiqarish – mehnat jarayonining davomiyligi va uning murakkabligi bilan farq qiladi. Bu yerda mahsulot tayyorlash har bir ish joyida, har bir ish kunida bir xil mehnat jarayonida tayyorlanadi. Ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi. Ishlab chiqarishni tashkil etishda ixtisoslashuv muhim o’rin tutadi. Ixtisoslashuv - ayrim korxona yoki uning bo’linmalarini ma`lum bir turdagi mahsulot yoki uning ayrim qismlarini ishlab chiqarishga moslashtirishdir. Mehnat taqsimotiga ko’ra ixtisoslashtirishning uch xil turi mavjud: buyumli, texnologik, detalli. Ixtisoslashtirishning ushbu turlari nafaqat asosiy ishlab chiqarishga, balki yordamchi ishlab chiqarishga ham xosdir. Masalan, instrumentlar va tamirlash sexini ixtisoslashtirish, qo’l instrumentlarini ishlab chiqaruvchi, mashina va jihozlarni tamirlashda ishlatiladigan instrumentlarni ishlab chiqaruvchi bo’linmalarni tashkil etishda ko’rinadi. Ixtisoslashtirishning yuqorida qayd etilgan shakllari tarmoq, tarmoq ichidagi va tarmoqlararo ixtisoslashuv ko’rinishida namoyon bo’ladi. Tarmoq ixtisoslashuvi buyumli ixtisoslashuv ko’rinishida namoyon bo’ladi. Tarmoq ichidagi ixtisoslashuv bir turdagi mahsulotni ishlab chiqarishni tarmoq korxonalari ichida taqsimlanishini ko’zda tutadi. Tarmoqlararo ixtisoslashuv detalli va texnologik shakllar bilan bog’langan bo’lib, bir qancha tarmoq korxonalari foydalanadigan mahsulot turini ishlab chiqarishda ko’rinadi. Korxonalarning bir xil turdagi mahsulot ishlab chiqarishga moslashtirilishi korxona ishlab chiqarish bo’linmalarining ham ixtisoslashtirish zaruriyatini keltirib chiqaradi. Ixtisoslashtirishning qaysi shaklini qo’llash shu korxonadagi ishlab chiqarish sharoitiga, ishlab chiqarilayotgan mahsulot turiga, ishlab chiqarish turiga, texnika va texnologiya darajasiga bog’liq. Ko’p hollarda korxonalarda har uch shakl ham birgalikda uchraydi. Ichki buyumli ixtisoslashuv buyumli yakunlangan sexlarni tashkil qilish orqali amalga oshiriladi. Bunda har bir uchastka alohida detal va bo’g’inlarni ishlab chiqaradi. Masalan: shesternya, boltlar, gaykalar, vallar ishlab chiqaradi. Ichki texnologik ixtisoslashuvda texnologik jihatdan bir xil bo’lgan jarayonlar bir uchastkaga birlashtiriladi. Masalan: quyish sexi, mexanik sex, yig’uv sexi. Ixtisoslashtirishning muhim tomoni shundaki, u ishlab chiqarishni mexanizasiyalashtirish, asbob-uskunlardan samarali foydalanish, progressiv usullarni qo’llash, ishlab chiqarishning bir maromda ishlashini ta`minlash 39 imkonini yaratadi. Bundan tashqari ixtisoslashuv korxonalarda ommaviy ishlab chiqarish elementlarini qo’llash imkoniyatini kengaytiradi. Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|