Microsoft Word Ishlab chiqarish iqtisodiyoti doc

T = (
∑
t)/(U 
. 
T
k 
. 
K
ib
) 
∑
t – ushbu bosqich bo’yicha ishlarning bajarishga sarflangan vaqtlar 
summasi; U – ushbu bosqichda bir vaqtda ishlayotgan ishchilar soni; T
k
– 
ish kuni davomiyligi, soat; K
ib
– normani oshirib bajarilishini e`tiborga 
oluvchi koeffisiyent (ishbay haq to’lashda). 
Bosqich davomiyligini hisoblagandan so’ng ishlab chiqarishni texnik 
tayyorlash kalendar grafigi tuziladi. 
Yangi mahsulot qiymatini hisoblash
. Yangi mashina, jihozlarni 
loyihalash yoki mavjud jihozlarni modernizasiya qilishda 2 xil yo’nalishdagi 
iqtisodiy hisoblar olib boriladi
: 
1.
Mashina va jihozlar qiymati aniqlanadi va shu asosida zaruriy kapital 
xarajatlar belgilanadi. 
2.
Mashinani ishlab chiqarishga joriy etish sharoitida mahsulot yoki 
xizmatlar qiymati hisoblanadi. 
Mahsulotning qiymati avvalgi qiymat bilan solishtiriladi. Bunda ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar qiymatining pasayishidan olinadigan iqtisod 
belgilangan muddatda sarflangan kapital xarajatlarni qoplashi lozim. 
Yangi loyihalashtirilayotgan mashina va mahsulotlar qiymati quyidagi 
xarajat moddalari bo’yicha hisoblanadi: 
-
xom-ashyo va materiallar (chiqindisiz); 
-
texnologik maqsadlar uchun yonilg’i va energi; 
-
ishchilarning asosiy ish haqi; 
-
ishchilarning qo’shimcha ish haqi; 
-
ijtimoiy sug’urta ajratmalari; 

---

78
-
ishlab chiqarishni tayyorlash va o’zlashtirish xarajatlari (konstruktorlar, 
texnologlar, chizmakashlar va boshqa xodimlarning asosiy va qo’shimcha 
ish haqi); 
-
jihozlarni saqlash va ekspluatasiya qilish xarajatlari; 
-
sex xarajatlari; 
-
umumzavod xarajatlari; 
-
ishlab chiqarishdan tashqari xarajatlar. 
Yangi jihozni joriy etish yoki modernizasiya qilish natijasida mahsulot 
qiymatini pasaytirishdan olinadigan iqtisod quyidagi formuladan aniqlanadi: