Microsoft Word Ishlab chiqarish iqtisodiyoti doc

T
tyex k/k
 =
1
m
∑
t
dona
 (n-1)(
∑
t
uz
 -
∑
t
qis
) 
yoki, detallar partiyalab uzatilganda: 
T
tyex k/k 
=n
1
m
∑
(t
dona
/s) - (n - r) 
1
1
m
−
∑
(t
dona
/s)
qis
 
bu yerda: 
∑
t
uz
- uzun operasiyalarni bajarish vaqti summasi (yig’indisi); 
∑
t
qis 
- qisqa operasiyani bajarish vaqti summasi (yig’indisi). 
“Qisqa” va “uzun” operasiyalarni aniqlashda ketma-ket operasiyalar 
solishtiriladi. 
T
tyex k/k
= 20 (0,5+2+1+1,5)-(20-5)(0,5+1+1) =100-37,5 = 62,5 min.
Ushbu harakat turida ishlab chiqarish siklini qisqarishiga operasiyalarni 
bajarish ketma-ketligini almashtirish ham ta`sir ko’rsatadi. 
Operasiyalar davomiyligi bir tekisda o’sib yoki kamayib boradigan 
holat qulay variant hisoblanadi. Detallarni kutib qolish vaqti quyidagicha 
aniqlanadi: 
T
kut
 = (n-r) 
∑
t
qis
 
t
kut
= (20-5)(0,5Q1Q1) = 37,5 min yoki ishlab chiqarish siklining (37,5:62,5)
.
100 = 58% 
ni tashkil etadi. 
Mehnat buyumlarining parallel ketma-ket harakat turi operasiyalar 
davomiyligining turlichaligi hisobiga to’liq sinxronlashtirishga erishish 
mumkin bo’lmaganda qo’llaniladi. 
Ishlab chiqarish uzluksizligini ta`minlash maqsadida mehnat buyumlari 
o’zaro teng va kichik bo’lgan operasiyalardan - donalab, uzun operasiyadan 
- qisqacha partiyalab uzatiladi. 
Demak, ishlab chiqarish siklining texnologik qismi davomiyligi 
mahsulot (detallar)ni operasiyalar bo’yicha harakatiga bog’liq bo’lar ekan. 
Ishlab chiqarish vaqtini qisqartirish yo’llari. Mahsulot ishlab chiqarish 
vaqtini qisqartirish muhim ahamiyatga egadir. Ishlab chiqarish muddatini 
qisqartirish xizmat ko’rsatish darajasiga, korxona iqtisodiyotiga ta`sir 
ko’rsatadi: aylanma mablag’larga talab kamayadi; ularning aylanish tezligi 

---

47
oshadi; ishlab chiqariladigan mahsulotlar hajmi oshadi; korxonaning barcha 
resurslaridan foydalanish yaxshilanadi. 
Mahsulot (xizmat)larini ishlab chiqarish muddatini qisqartirishning 
asosiy yo’llari: 
-
ishlab chiqarishga yangi, progressiv texnologiyani joriy qilish; 
-
asosiy va aylanma fondlardan maksimal foydalanishni yo’lga qo’yish; 
-
ishlab chiqarishni tashkil etishning ilg’or usullaridan foydalanish; 
-
myehantni ilmiy tashkil etish; 
-
korxonani mahsus transport bilan ta`minlash, transport ishlarini 
mexanizasiyalashtirish.