Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++

 
Değerlendirme 
Sisteminde Eş‘arîyye'ye nispetle daha akılcı ve daha yoğun bir kelâm 
yöntemi geliştiren Mâtürîdiyye, genellikle çağdaş araştırmacılar tarafından 
Mu'tezile'ye yakın görülür. Bununla birlikte Mâtürîdiyye kelâmcıları, 
akılcılıkta ve dinin aklîleştirilmesinde bazı görüşleri paylaştıkları Mu'tezile'ye 
bazen tekfire kadar varan sert eleştirilerde bulunmuşlar ve onları  İslâm 
filozoflarıyla aynı çizgide yer alan dalâlet fırkası olarak değerlendirmişlerdir. 
Bu tutum, Mutezile’nin naslarla çeliştiği ilâhî sıfatlar, halku'1-Kur'ân, insan 
fiilleri, kader ve kerâmet konularında açıkça görülmektedir. Mâtürîdîler'e 
göre Mu'tezile, bu konudaki nasları görmezlikten gelerek insanı yanıltan aşırı 
ve tutarsız yorumlara gitmiştir. Mâtürîdiyye bilginleri, Haşviyye’yi ve bazen 
Ehl-i Hadîs adıyla söz ettikleri Selefiyye’yi, teşbih ve tecsîme düşen, nasların 
zâhirî mânalarına takılıp kalan, dolayısıyla onları anlayamayan katı tavırlı bir 
itikadî ekol olarak değerlendirmiştir.  
Selefiyye, Havâric, Mu'tezile, Şîa ve Eş‘arîyye'den farklılık arz eden 
görüşleriyle müstakil bir Sünnî mezhep olan Mâtürîdiyye, muhaliflerince 
çeşitli noktalarda eleştirilmiştir. Haberî sıfatları te'vil edip tenzihte aşırı gittiği 
ve sufîlere ait din anlayışını benimsediği gerekçesiyle Selefiyye tarafından 
tenkit edilmiştir. Bu muhafazakâr âlimlere göre, cevher, araz gibi felsefî 
terimlerle fizik ve metafizik yapmaları, ilâhî sıfatları aklî bilgiler ışığında 
yorumlamaları, ilâhî kelâmın harf ve seslerden ibaret olmadığını söylemeleri, 
nübüvvetin sadece mucize ile bilinebileceğini iddia etmeleri, imanda artışı ve 
eksilmeyi kabul etmemeleri, günahın iman üzerinde olumsuz etki yapmadığı 
tezini ileri sürmeleri, Mâtürîdiyye’nin hataya düştüğü belli başlı hususlardır.  
Bilgi teorisi, varlık felsefesi, ulûhiyet, nübüvvet, iman-küfür ve siyaset 
problemlerini temellendirirken aklî bilgileri ileri derecede kullanması, akılcı 
yorumlara ağırlık vermesi ve bunu yaparken nasları ihmal etmeyip iki bilgi 
türü arasında bir uyumun bulunduğunu kanıtlamaya çalışması, 
Mâtürîdiyye'nin geç de olsa İslâm aleminin her tarafında taraftar bulmasına 
yol açmıştır. Mâturîdiyye mezhebi, fıkıh sahasında Hanefîliği benimseyen 
kitlelerin akaid sahasındaki mezhebi olmuştur.