Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++

 
Babaî Ayaklanması ve Babaîlik Hareketi 
Bu tasavvufî yapılara mensup olan zümreler 11. yüzyıldan başlayarak 14. 
yüzyıla kadar muhtelif safhalar halinde bulundukları bölgelerden Anadolu’ya 
intikal etmişler ve bu yeni yurdun muhtelif bölgelerine yerleşmişlerdir. 
Ancak 13. yüzyılda, tarihe Babaî Ayaklanması adıyla geçen dramatik bir olay 
meydana gelmiştir. 
1240 yılında Selçuklu hükümdarı II. Gıyâseddin Keyhusrev devrindeki bu 
isyan kısaca şöyle gelişmiştir: Amasya yakınındaki dergâhında etrafına, daha 
çok eski Türk inançlarının  İslâmiyet’le yorumlanmış  şeklini tasavvufî bir 
hüviyetle öğreten Baba İlyâs-ı Horasânî, sosyal ve ekonomik sıkıntılar içinde 
bunalan Türkmenler’e büyük bir kurtarıcı  sıfatıyla davranmış, yetiştirdiği 
halifeleri çeşitli bölgelere dağıtarak isyan için hazırlıklar yapmıştır. 
Halifelerinden Baba İshak liderliğinde Kefersud bölgesinde ayaklanan 
Türkmenler, önemli başarılar kazandıktan sonra Orta Anadolu’ya intikal 
etmiştir. Burada da bir ölçüde başarı elde edilirken Baba İlyas, Selçuklu 
kuvvetleri tarafından Amasya’da idam edilmiş, Türkmenler’in çoğu 
Kırşehir’de Malya ovasında kılıçtan geçirilmiştir. İsyan hedefine ulaşamamış 
olmakla birlikte kaçıp kurtulabilen Türkmenler sıkı bir dayanışma içine 
girmiş, Babaîlik hareketi ortaya çıkmıştır.  
Babaîlik hareketi Baba İlyas’ın idamından sonra küçük oğlu Muhlis Paşa 
tarafından devam ettirilmiştir. Siyasi olmaktan çok dinî-mistik bir karakter 
taşıyan hareket, onun halifeleri vasıtasıyla Anadolu’nun değişik yerlerine 
nakledilerek sürdürülmüştür. Baba İlyas’ın Aynüddevle (Ayna Dola) Dede, 
Şeyh Osman ve Bağdın Hacı gibi halifeleri Tokat ve Kırşehir’de, diğer bir 
halifesi Şeyh Bâlî muhtemelen Yozgat ve Kırıkkale’de, Şeyh Edebâli Bilecik 
çevresinde, Emîrcem Sultan Sulucakarahöyük’ün kuzey taraflarında, Hacı 
Bektâş-ı Velî Kırşehir, Nevşehir bölgelerinde düşüncelerini Türkmen halkına 
aktarmışlardır. Bunların dışında 14. yüzyılda aynı çizginin devamı olan ve 
“baba” unvanını taşıyan Babaî şeyhleri de vardır. Anadolu ve Rumeli’nin 
İslâmlaşması tarihinde önemli bir şahsiyet olarak görülen Sarı Saltuk ve onun 
en önde gelen halifesi Barak Baba, Amasya’da Aybek Baba, Konya’da 
Buzağı Baba, muhtemelen Sakarya civarında Tapduk Baba gibi şahsiyetler 
bunlardandır.