Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
| yasaklama prensibinin işletilmesini lüzumlu gören İbn Abdülvehhâb, bunu
âlim, adil, otorite ve güç sahibi bir yöneticinin müslümanların başında olması şartına bağlar. Böyle bir imama biat etmek tüm müslümanların boyunlarına borçtur. Bu imam toplumu şeriata göre yönetir. Âlimler, iyiliği emretme ve kötülüğü yasaklamada imama yardımcı olurlar. Tebliğ, vaaz, nasihat, ikaz, 220 münazara, münakaşa usulleriyle bu vazife yerine getirilir. Eğer insanlar hala şirk ve bid’atlardan vazgeçmiyorlarsa, imamın izni ve sağladığı kuvvetlerle, gerekirse savaşılarak kötülüğün giderilmesine çalışılır. Söz konusu anlayış doğrultusunda Vehhâbîler, cihat adı altında Osmanlı Devleti’ne, Hicaz hükümetine, Şiîlere ve diğer rakiplerine karşı sıcak bir mücadele yürütmüşlerdi. Bu süreçte, kendileri gibi düşünmeyen müslü- manları tekfir etmede acelecilikleri, şiddet uygulamaları, işgal ettikleri yerlerde halk üzerindeki baskıları, onarılmaz tahripleri, Vehhâbileri sanki apayrı bir mezhep gibi tarihe yansıtmışır. Müslümanları tekfir ederek canlarını ve mallarını helal saymaları nedeniyle Hâricîlik’le vasıflanmışlar, türbe ve kabirleri tahrip etmeleri nedeniyle ‘mezar yıkıcılar’ olarak adlan- dırılmışlar, fıkıh mezheplerine bağlı medreseleri kapatmaları, tarikat faali- yetlerini yasaklamaları, kütüphanelerdeki fıkıh ve tasavvuf eserlerini yakmaları nedeniyle müslüman kamuoyunun öfkesini kazanmışlardı. Bu açıklamalar ışığında Vehhabîler’deki Osmanlı aleyhtarlığının nedenleri hakkında bir değerlendirme yapabilir misiniz? Tarih: Muhammed b. Abdülvehhâb, yukarıdaki fikirleri doğrultusunda etrafında taraftar toplaması ve bazı aşırı faaliyetleri nedeniyle Uyeyne’den çıkartılınca bugünkü Riyad kentine bitişik Dir’iye kasabasına gitti ve oranın reisi olan Muhammed b. Suud’un himayesine girdi. Bu iki insan arasında 1744 yılında siyasi bir sözleşme gerçekleşti. Bu sözleşmeye göre İbn Abdülvehhâb, siyasi lideri olarak Muhammed b. Suud’a biat etmekte, İbn Suud da bunun karşılığında İbn Abdülvehhâb’ın dini daveti için gerekli siyasi ve askeri gücü sağlama görevini üstlenmekteydi. Anlaşma meyvelerini verdi ve İbn Abdülvehhâb’ın öldüğü 1792 yılına kadar tüm Necd toprakları Suûdîlerin hâkimiyetine girdi. Vehhâbî-Suûdî kuvvetleri 1802’de Kerbela’ya baskın düzenlediler. İki binden fazla Şiîyi kılıçtan geçirip Hz. Hüseyin’in türbesi içindeki değerli eşyayı ganimet alarak Dir’iye’ye döndüler. 1803–1805 arasında ise Osmanlı Devleti’nin elindeki Hicaz şehirlerini ele geçirdiler. Mekke ve Medine’de başta Bakî kabristanındakiler olmak üzere birçok türbe ve mezarı tahrip ettiler. Osmanlı emrindeki Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın ordusu 1812– 1813 yıllarında Hicaz’ı geri aldı. 1818 senesinde de Necd’e girerek Vehhâbî başkenti Dir’iye’yi işgal etti. 1822’de ve uğradıkları diğer bir bozgundan sonra en son 1902’de Necd’i yeniden ele geçiren Suûdî-Vehhâbî kuvvetleri, Necd İhvânı adı verilen Vehhâbî bir teşkilatın sağladığı askeri güçle 1924–1925 yıllarında Hicaz şehirlerini tekrar hâkimiyetlerine geçirdiler. Vehhâbîlik hakkında daha geniş bilgi için Mehmet Ali Büyükkara’nın İhvan’dan Cüheyman’a Suudi Arabistan ve Vehhabilik adlı kitabını okuyunuz. Etkisi: Arabistan haricindeki müslümanlar üzerinde Vehhâbîliğin tesiri daha çok 20. yüzyılda gerçekleşti. Gelişen ulaşım ve iletişim imkânları, farklı ülkelerdeki değişik cemaat ve kuruluşların Necd ulemâsı ile irtibatlarını kolaylaştırdı. Hindistan-Pakistan Ehl-i Hadîs cemaati ile Mısır’daki Ensâri’s- Sünneti’l-Muhammediyye cemiyeti bu oluşumların en eskileri olarak kayda değer. Nijerya’da İzâle cemaati, Mali’de Subbanu hareketi, Moritanya’da Müceydirî ekolü, Mâlikî medreselerine ve tarikatlara karşı duruşlarıyla Batı Afrika’da Vehhâbîliğin temsilcileri oldular. Diğer İslâm ülkeleri ile Avrupa ve Amerika’daki çeşitli davet teşkilatları, yayınevleri, cami vakıfları ve öğrenci dernekleri kendi bölgelerinde Vehhâbî öğretilerin propagandasını 221 üstlenmiş durumdadırlar. Batı kültürü aleyhtarlığı söz konusu kuruluş ve cemaatlerin en bariz özelliğidir. Bu aleyhtarlığı siyasi alanlarda ve militer usüllerle yürütmeyi hedefleyen, batılı kaynaklarca ‘cihâdîler’ diye nitelenen Vehhâbîlik etkisindeki büyüklü küçüklü şiddet yanlısı organizasyonlar da varlıklarını sürdürmektedirler. Cezayir’de Cemâatü’s-Selefiyye li’d-Da’vâ ve’l-Kitâl, Endonezya’da Leşger-i Cihâd bu çeşit teşkilatlardandır. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|