Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
SOSYO-POLİTİK FAKTÖRLER İslâm, yirmi üç yıllık bir zaman diliminde Hz. Muhammed’e inen vahiyler çerçevesinde toplumsal ve tarihsel olaylarla irtibatlı olarak tesis edilmiş bir dindir. Vahyin temel amacı, insanın yaratıcı yeteneklerini aktif hale getirerek bir İslâm toplumu oluşturabilmektir. 32 Nitekim bu Hz. Peygamber döneminde önemli ölçüde başarılmış ve vahiy ekseninde yepyeni bir toplumun temelleri atılmıştır. Bu noktada kabîle asabiyeti gibi Cahiliyye döneminden kalma pek çok adet terkedildi ve kabile- sel farklılıkların tevhid ve din potasında eritildiği yeni bir süreç başladı. Hz. Muhammed hayattayken bu süreç, küçük bir iki husus dışında sekteye uğramadan devam ettirildi. Hz. Muhammed’in 10/632 yılındaki ölümüyle birlikte, müslümanlar ilk sınavlarını verdiler. Hz. Muhammed’in kendisinden sonra kimin devlet başkanı olacağını tayin etmemiş olması, yaşanan tartışmaların temelini oluşturdu. Aslında Kur’an’ın ve Hz. Muhammed’in devlet başkanının kim olacağına ilişkin herhangi bir değerlendirmede bulunmamasının sebebi, bu işin Müslümanlara ve olayların akışına bırakılmış olmasıdır. Bu belirsizlik, sosyal ve siyasi içerikli kimi anlaşmazlıkların yaşanmasına yol açtı, siyaset eksenli gelgitler dört halîfe idaresinin belirli dönemlerinde iyiden iyiye kendisini gösterdi. Dört Halîfe döneminde yaşanan bu çeşit anlaşmazlık ve gerilimler, daha sonraki süreçte siyasi ve itikadi mezheplerin doğuşuna ve gelişim süreçlerine doğrudan tesir etti. İlk ortaya çıkan farklılaşmaların genelde siyasi temelli olması, sosyo-politik gelişmelerin mezheplerin doğuşundaki rolünü teyit etmektedir. Örneğin imameti nass ve tayinle temellendiren Şiîler, Hz. Ali dışındaki tüm halîfelerin hilafetini geçersiz saydılar. Yine Haricîler, Hz. Osman’ın hilafetinin son altı yılıyla Hz. Ali’nin tüm halîfelik dönemini, meşruiyet açısından geçersiz kabul ettiler. Aynı şekilde kimi zaman karşılıklı silahlı mücadele boyutuna varan bu ihtilaflarda birbirlerine karşı savaşan müslümanların bu dünyadaki ve ahiretteki durumunun ne olacağı ile ilgili tartışmalar, hem Haricilîğin, hem Mürcie’nin hem de Mutezile’nin iman anlayışının şekillenmesinde doğrudan etkide bulundu. Yine Hz. Osman’ın öldürülmesi, Cemel ve Sıffîn savaşları gibi isten- meyen olayların Allah’ın takdiri ile mi yoksa müslümanların hür iradesiyle mi gerçekleştiği noktasındaki tartışmalar, özelde Cebriyye ve Mutezile mezheplerinin ortaya çıkmasına sebep oldu, genelde tüm mezheplerin kulun fiiileri konusundaki görüşlerine tesir etti. Mezheplerin doğuşu ile ilgili sosyo-politik faktörler, Hz. Muhammed’in vefatı sonrasında, özellikle de dört halîfe döneminde ortaya çıkan anlaşmazlıkları ifade etmektedir. Dolayısıyla bu bölümde halîfe seçimleri, Hz. Osman’ın idaresi sırasındaki olaylar ve Hz. Ali döneminde yaşanan Cemel ve Sıffîn olayları ele alınacaktır. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|