Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++

 
Anahtar Kavramlar 
•   Sünnet ve Cemaat 
•   Ashâb-ı Hadis/Selefiyye 
•   Ashâb-ı Rey/Halefiyye 
•   Eş‘arîyye 
•   Mâturîdiyye 
 
Öneriler 
Bu üniteyi daha iyi kavrayabilmek için okumaya başlamadan önce; 
•   Maturîdî’nin Kitâbu’t-Tevhîd adlı eserini Türkçesinden okuyunuz.  
•   Ethem  Ruhi  Fığlalı’nın  Çağımızda  İtikâdî Mezhepler adlı eserini tetkik 
ediniz.  
•   Eş‘arî’nin,  İlk Dönem İslâm Mezhepleri (trc. Mehmet Dalkılıç-Ömer 
Aydın, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005) adlı eserini inceleyiniz. 
 

---

 
 
67
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GİRİŞ
 
Siyasî ve itikadî sahada farklı görüşleri nedeniyle ana kitleden, önce Havâric 
ve  Şîa ayrılmış, özellikle Havâric’e bir tepki olmak üzere Mürcie ortaya 
çıkmış, sonra II/VIII. yüzyılın başlarından itibaren ilâhî sıfatları nefyeden 
Cehmiyye ayrı bir kitle oluşturmaya başlamıştır. Bunların ardından özellikle 
itikadî konularda nasları te'vil ederek aklı nakle hâkim kılmaya çalışan 
Mu'tezile yavaş yavaş teşekkül etmişti. Bunlar ve bunların dışındakiler, 
sahâbe ile tâbiîn âlimlerinin ve Müslümanların çoğunluğu tarafından  ehl-i 
bid'at diye adlandırılmıştı.  
Hasan el-Basrî'den (v. 110/728) itibaren sistemleşmeye başlayan Ehl-i 
sünnet akaidi, hicri 2 ve 3. yüzyıllarda bir taraftan itikadî konularda naslara 
sımsıkı bağlanmayı zaruri ve yeterli gören İmam Mâlik (v. 179/795), İmam 
Şâfiî (v. 204/819) ve Ahmed b. Hanbel (v. 241/855) gibi Ehl-i hadîs 
âlimlerinin oluşturduğu kesimce; diğer taraftan da nasları esas almakla 
birlikte itikadî meselelerin akıl ilkeleriyle desteklemesini gerekli bulan Ebû 
Hanîfe (v. 150/767) ve öğrencilerince temsil edilmiştir. Ayrıca İbn Küllâb el-
Basrî (v. 240/854), Hâris el-Muhâsibî (v. 243/857), Ebû Ali el-Kerâbîsî (v. 
245/859 veya 248/862), Ebû'l-Abbas el-Kalânisî (v. 255/869) gibi âlimlerin 
öncülüğünü yaptığı bilginler de Ehl-i sünnet’in oluşum seyrinde büyük pay 
sahibi olmuşlardır.  
Mu'tezile mensuplarının nakli ihmal edip orta yolu aşan akılcı bir metot 
takip etmeleri, yine bu mezhebin, Abbâsî halifeleri Memun ve Mutasım 
zamanındaki yükselişlerinden faydalanarak inanç ve düşünce özgürlüğünü 
engellemeye çalışmaları, halkın sevip saydığı Ahmed b. Hanbel gibi âlimlere 
eziyet edip “mihne olayı”na sebebiyet vermeleri, IV/X. yüzyılın başlarında 
köklü Sünnî mezheplerin kimlik bulmasına zemin hazırlayan sebeplerin 
başında gelmektedir. 
Mezhepler tarihiyle ilgili bilgilere ulaşabilmek için www.mezhep.org adlı siteye 
müracaat ediniz.