Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++

 
Eş‘arî’nin Görüşleri 
Ebû’l-Hasen el-Eş‘arî’ ehl-i bid’at mezheplerine karşı verdiği mücadeledeki 
yeri itibariyle Sünnî kelâmın önemli kurucularından biri olarak kabul 
edilmiştir. Bunda, hayatını sürdürdüğü Basra ve Bağdad gibi ilmî çevrelerin 
etkisinden başka, Mu'tezile mezhebinden ayrılması da etkili olmuştur. 
Eş‘arî'nin, kendisinden sonraki birçok âlim tarafından geliştirilen görüşlerini 
şöyle özetleyebiliriz: 
Bilgi: Bilgi zarurî ve iktisabî olmak üzere ikiye ayrılır. Doğruluğundan 
şüphe edilmeyen bilgilere zaruri bilgiler denir. Akıl, dış dünyadaki 
nesnelerden yaptığı soyutlamalarla yani kavramlarla birleşip özdeşleşince 
bilgi meydana gelir. Bilgi sadece nazar ve tefekkürle değil, tartışma (cedel) 
yoluyla da elde edilebilir. Eş‘arîyye'ye göre insanın varlıklar ve olaylar 
hakkında bilgi edinmesi mümkündür. Bilginin kaynakları duyular, akıl ve 
haberden ibarettir. Sadece duyuların verdiği bilgiler eksik ve sınırlıdır. Akıl 
istidlal yoluyla teorik bilgiler üretebilir. Haberin kesin bilgi ifade edebilmesi 

---

 
 
77
için tevatür yoluyla gelmesi veya doğruluğu mucize ile kanıtlanmış bir 
peygamber tarafından bildirilmiş olması gerekir. Mütevâtir haber ayrıca akla 
ve duyu verilerine de uygun olmalıdır. Eş‘arî, sünnet yoluyla gelen bütün 
itikadî meselelerin kabul edilmesi görüşündedir. Ona göre, mütevatir bir 
hadisle, tek yoldan rivayet edilen hadis (âhâd haber/haber-i vâhid) arasında 
bu hususta fark yoktur. Haber-i vâhidle sabit olan hususlara inanmak 
gerektiğini bildirir. Müteşabih ayetlerde, nassların zahirlerini alan Eş‘arî, 
nassların zahirini almanın, benzetmeye (teşbîh) yol açacağı kanaatini taşımaz.