Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Karmatîler: Bu arada eski doktrine, yani Muhammed b. İsmail’in
kıyamete yakın mehdî olarak döneceği görüşüne bağlı olan Bahreyn Karmatîleri ile, Irak, Rey ve Deylem’de bulunan mezhep mensupları Ubeydullah’ı tanımadılar. Bu gruplar, Fâtımî İsmâiliyyesi’nden daha aşırı dinî görüşleri benimsediler. Koyu bir bâtınîlik eşliğinde, ibadetleri düşüren, haramları helal, helalleri haram sayan ibâhî bir telakkiyi kabul ettiler. Bağdat Abbâsî hilafetini hayli rahatsız eden tedhiş eylemlerine giriştiler. Bunların arasında en ses getireni, Karmatî lider Ebû Tahir Cennâbî’nin 317/930 yılı hac mevsiminde Mescid-i Haram’ı basması, binlerce hacıyı katletmesi ve Hacer-i Esved’i yerinden söküp Bahreyn’e götürmesiydi. Yaklaşık yirmi yıl sonra Fâtımîler’in aracılığıyla bu taş geri getirildi ve eski yerine kondu. Bu türden aşırılıkları ve mücadeleci yanları nedeniyle Karmatîlik tarih içinde varlığını uzun süre devam ettiremedi. 470/1077’ye kadar yaşayabildi. Günümüze ulaşan bir izi kalmadı. Yeniden Fâtimîler’e dönersek, Batı Afrika’da yayılma faaliyetini sürdüren ve özellikle Mısır’ı ele geçirmeyi düşünen Fâtimîler, bu düşüncelerini ancak devletin kurulmasından yarım asır sonra 358/969 yılında dördüncü halife Mu‘iz vasıtasıyla gerçekleştirdiler. Kahire şehrini kurarak başkent yaptılar. 111 Mu‘iz kısa zamanda Karmatîler dışındaki bütün İsmâilî grupları kendi imâmeti çevresinde topladı. Bir süre sonra Karmatîler’in bir bedevî kabile ile yaptığı savaşta mağlup olmaları, dengeyi Fâtımîler lehine değiştirdi. Böylelikle İsmailî mezhebin neredeyse tek temsilcisi haline geldiler. Fâtimî İsmâiliyye’nin tarihindeki en önemli ihtilaflardan birisi, altıncı halife Hâkim (ö. 411/1021) zamanında ortaya çıktı. İmâmet ve hilâfetle yetinmeyip, tecessüd-i ilâhî (Allah’ın ruhunun onun bedenine hulûlü) iddiasında bulunmak suretiyle kendisine ilahlık atfeden Hâkim’in, farklı bir inanç sistemi kurarak başına veziri Hamza b. Ali’yi getirmesiyle Dürzîlik hareketi ortaya çıktı. İsmâiliyye doktrinine büyük zarar veren Hâkim’in ölümünü takiben, onun yerine geçen oğlu Zâhir zamanında Dürzîler takip edilip cezalandırıldığı için, büyük kısmı Mısır’dan uzaklaşmak zorunda kalmıştır. Dürzîlik’e dair detaylı bilgi için bu kitabın 7. ünitesine başvurunuz. Fâtımî halifesi Mustansır’ın (ö. 487/1094) uzun süren hilâfetinin sonunda, İsmâiliyye, tarihinin en büyük bölünmesiyle karşı karşıya kaldı. Fâtımî geleneğine göre Mustansır’ın büyük oğlu Nizâr’ın imam olması gerekirken, yeterli tedbirleri alamadığı için, küçük kardeşi Ahmed, ordu komutanı olan kayınpederi Efdal’in yardımlarıyla, el-Müsta‘lî adıyla imamlığını ilan etti ve ağabeyi Nizâr’ı İskenderiye’de bir hapishanede öldürttü. Böylece İsmâiliyye, uzantıları günümüze kadar devam eden Nizâriyye ve Müsta’liyye adlı muhalif iki ana fırkaya ayrılmış oldu (Öz, s. 98-9). Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|