Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
115 Özet Şîa’nın lafzî ve ıstılahî anlamlarını tanımlayabilmek. Şîa, Arapça’da taraftar, yardımcı, partizan, destekçi manalarında kullanıl- makla birlikte, ilk dönem İslâm toplumunda bu terimden kesinlikle bir mezhep anlamı kastedilmemiştir. Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ali’yi halifeliğe en layık kişi olarak gören ve onu meşru halife kabul eden, ondan sonraki halifelerin de onun soyundan gelmesi gerektiğine inanan bir grubu ifade eden mezhep anlamını ise daha sonra kazanmıştır. Şiîliğin ortaya çıkışında, siyasî ve dinî Şiîliği birbirinden ayırt edebilmek. Şiîliğin ne zaman zuhûr ettiği konusundaki karışıklığın en önemli sebebi, Şiîliğin siyasî ve dinî tarihinin iyi kavranamamış ve hangi cephesinin ne zaman ortaya çıktığının sağlıklı bir şekilde değerlendirilememiş olmasıdır. Mezhepsel kaygılar bir tarafa bırakıldığında, Hz. Ali’nin imâmetini benimseme ve diğer insanları ona davet etme düşüncesinin dinî değil, siyasî bir tercih olarak başladığı, fakat daha sonra dinî bir içerik kazandığı görülecektir. İlk-Şiî hareketler olarak isimlendirilen Ehl-i Beyt odaklı isyan hareketlerinin ortaya çıkışında, İmâmiyye’nin anladığı manada nass ve tayin nazariyesinin belirleyici olduğunu söyleyebilmek oldukça güçtür. Şiîliğin kökeniyle ilgili nazariyeleri değerlendirebilmek. Şîa’nın belirli görüşlerini merkeze almak suretiyle, bunları Arap, Fars, Yahudi, Hıristiyan, Zerdüştîlik gibi unsurlardan sadece bir kökene bağlamak indirgemeci bir yaklaşımdır. Bu yüzden İslâm toplumunda ortaya çıkan siyasî ve itikadî bir fikrin, sistemin ve fırkanın kaynağını, içinde bulunduğu dinî, siyasî, toplumsal ve coğrafî şartları dikkate almadan, bütünüyle İslâm dışı din ve inançlara bağlamak ve indirgemeci bir tutum takınmak isabetli görülmemektedir. İmâmet anlayışı ve itikadî-amelî görüşleri bakımından, Zeydîliğin diğer Şiî fırkalardan çok farklı olduğu konusunda tartışabilmek. Ortaya koyduğu mutedil imâmet anlayışı ve Şiî fırkalar arasında Ehl-i Sünnet’e en yakın olması sebebiyle bazı müellifler tarafından Şîa’nın dışında tutulan Zeydiyye, bazı farklılıklarla birlikte, itikatta Mu‘tezile’yi, amelde ise Hanefîliği benimsemiştir. Zeyd’e göre, Ali’nin Fatıma’dan gelen neslinden âlim, zâhid, cömert ve zulme karşı gelen kim olursa olsun imamdır. O, bu görüşüyle, imâmeti sadece Hüseyin’in soyuna tahsis eden İsmâiliyye ve İmâmiyye’ye muhalefet etmiş bulunmaktadır. “Her zâhirin bir bâtını vardır” düşüncesini sistemlerinin merkezine oturtan İsmâiliyye’yi diğer Şiî fırkalardan ayırt edip alt kolları arasındaki görüş farklılıklarını mukayese edebilmek. Özellikle ilk İsmâilîler, kutsal kitapların ve şer’î hükümlerin zâhir ve batını arasında ayrıma giderek her zâhirî ve lafzî mananın bir bâtınî ve hakikî manası olduğunu ileri sürmüşlerdir. Bu nedenle onlara göre zâhir, her dönemin peygamberine göre değişkenlik arzederken, bâtın değişmeden ve evrensel anlamda geçerliliğini koruyarak kalır. Bu mezhebe göre Muhammed b. İsmail, İslâm’ın yasalarını yürürlükten kaldırarak yedinci ve son devri başlatmış ve böylece dinî hükümlere ihtiyaç kalmamıştır. Günümüze kadar değişik evreler geçiren bu inanışın, İsmâilîler’in Nizârî ve Musta‘lî olarak 116 ikiye ayrılmasından bu yana tezahürleri farklı olmuştur. Musta‘liyye de esasta bâtınî inancı ve daîlik sistemini benimsemiş olmakla birlikte, Nizâriyye’ye göre daha mutedil görüşlere meyletmiştir. Nizârîler ise, Allah’ı tanımanın zamanın imamını tanımak olduğunu söyleyip onun sözünün Allah’ın sözü olduğunu iddia etmişler ve namaz, zekat, oruç, hac gibi ibadetleri bâtınî anlamlarııyla yorumlayıp dinî kavramların içini tamamen boşaltmışlardır. Buna rağmen takiyye pratiğini istihdam ederek birçok insanı kendi görüşlerine çekmeyi başarmışlardır. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|