Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Özet Alevîlik ve Bektaşîliğin temel karakterini ifade edebilmek. Alevîlik ve Bektaşîlik başlangıçta göçebe yahut yarı göçebe toplulukların önceki inançlarını İslam’la bir şekilde bağdaştırdıkları bir yapıdır. Bu yapıya sonraki dönemlerde belli ölçüde Hurûfî ve Şiî anlayışlar da nüfuz etmiştir. Yesevîlik, Vefâîlik gibi mistik kalıplar içinde varlığını devam ettiren bu yapının temel karakterinde tasavvuf, İsmaili etkiye bağlı olarak kısmen batınî anlayışlar ile Hurûfîlik ve İsnâaşeriyye’ye ait unsurlar bulunmaktadır. Alevîlik ve Bektaşîliğin tarihsel gelişimini açıklayabilmek. 10. yüzyılda göçebe oymakların İslamlaşmasıyla, farklı isimler altında teşekkül edip gelişen Alevîliğin tarihi on asırlık bir büyük zaman dilimini içine alır. İlk dönemlerde Orta Asya’da batınî nitelikli tasavvufi kurumlarda hayatını sürdüren bu yapı 11-14. yüzyıllarda Anadolu’ya taşınmış, Osmanlı’larda erken dönem fetihleriyle birlikte Balkanlar’a kadar uzanmıştır. Selçuklular döneminde Babaî ayaklanmasıyla aynı adla anılan bir hareket başlamıştır. Bu yapıya mensup kimselerin de yer edindiği Safevî tarikatının siyasileşmesi ve Şiîleşmesiyle ayrı bir tarihsel sürece girilmiştir. Osmanlı- Safevî mücadelesinin ardından Anadolu’da sosyal ve ekonomik nedenlerle ayaklanmalar başlamış ve 17. yüzyıla kadar devam etmiştir. Bu arada Rum Abdallarının gayretiyle Hacı Bektaş Veli’nin öğretileri yayılmaya başlamış, giderek Kızılbaş-Bektaşî farklılığı ortaya çıkmıştır. Kızılbaşlık zaman içinde içe kapanmış, Bektaşîlik Yeniçeriliğin lağvedilmesiyle birlikte büyük bir darbe yemiştir. Günümüzde Alevîlik ve Bektaşîlik dernekleşmiştir. Alevîlik ve Bektaşîliğin inanç, ibadet anlayışları ile âdâb-erkânını açıklayabilmek. Alevîlik ve Bektaşîlik tarih boyunca kendisini İslam içinde görmüş, “Hak- Muhammed-Ali” üçleri ile “uluhiyet, nübüvvet ve velayet” benimsenmiştir. Uluhiyet anlayışı bazı defa vahdet-i vucûd anlayışı temelinde kabul edilmiştir. Ayrıca yer yer kapalılıklar ve çelişkiler bulunmakla birlikte, bu yapının kaynaklarında diğer İslamî inançlara da olumlu göndermeler yapılmıştır. Diğer yandan belli ölçüde “ruh göçü” adıyla tenasühe kapı aralanmıştır. Benzer durum genel İslamî ibadetlere de yansımıştır. Alevî ve Bektaşî erkânı ikrar erkânı, musahiplik cemi, görgü cemi yahut erkânı gibi birçok cem ve erkânlarla kendisini bulmuştur. Alevîlik ve Bektaşîliğin bağdaştırmacı yönlerini değerlendirebilmek. Alevîlik ve Bektaşîlik içinden geçtiği tarihsel sürece bağlı olarak eski Türk inanç ve gelenekleri, Zerdüştîlik, Mazdeizm, Maniheizm ile Hurûfîlik ve İsmailiyye, İsnâaşeriyye Şiîliği’nden etkilenmiştir. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|