HARİCÎLİK İsimlendirme ve Kavramsal Çerçeve Haricî, "çıkmak, itaatten ayrılıp isyan etmek" anlamındaki hurûc kökünden,
"ayrılan, isyan eden" anlamında hâricûn kelimesine nispet ekinin eklenme-
siyle meydana gelmiş bir terim olup topluluk ismi olarak “Hâriciyye” ve
“Havâric” şeklinde kullanılır. Fırkanın adı konusunda çeşitli görüşler ileri
sürülmüştür. İsyan ettikleri yöneticiler ile fırkanın muhalifleri onu,
“insanlardan, dinden, haktan veya Hz. Ali'den uzaklaşan ve yönetime karşı
ayaklanarak cemaatten çıkanlar” anlamında kullanmışlardır. Şehristânî’ye
göre, toplumun görüş birliği ile arasından seçtiği ve hak’tan ayrılmayan
imama karşı ayaklanan her insan hâricî ismiyle anılır. (Şehristânî, 2005,
s.109) Ona göre söz konusu ayaklanmanın veya baş kaldırmanın, ilk halîfe-
lere veya onları takip eden herhangi bir devirdeki imamlara karşı olmasında
bir fark bulunmamaktadır. Yine rivayetlerde yer alan ve muhalifleri
tarafından Haricîler hakkında kullanılan diğer bir isim de "dinden çıkmışlar"
anlamında Mârika’dır.
Kendileri ise Havâric ismini, "kâfirlerin arasından çıkarak Allah'a ve peygamberine hicret edenler" (Nisâ 4/100) mealindeki ayete dayanarak
“Allah'a ve peygamberine hicret edenler” anlamında kullanmışlardır. Ayrıca
