Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++

prensipleri; tasdik (Kur’ân ve Sünnet’te yer alan Allah’ın isim ve sıfatlarını 
olduğu gibi kabul etmek), takdis (Allah’ı, layık olmadığı isim ve sıfatlardan 
tenzih etmek), aczi itiraf (müteşabihâtın bilinmesinde aczin ifade edilmesi), 
sükut (cahilin müteşabihât hakkında soru sormaması, âlimin de bu çeşit 
sorulara cevap vermemesi), imsak (mütaşabih ayetleri tevilden çekinmek) 
keff (itikaden şüpheli meseleleri kalben düşünmekten dahi çekinmek) ve 
marifet ehline teslim (müteşâbihât hakkında Nebî ve ashâbının 
açıklamalarına tabi olmak) şeklinde ortaya koymak mümkündür. 
Haberî sıfatlar konusundaki bu yaklaşımlarından başka, Kur’ân’ın mahluk 
olmadığı üzerindeki vurguları, hayır ve şerrin bütünüyle Allah’tan olduğuna 
inanmaları, rüyetullâhı kabul etmeleri, imanı tasdik-ikrar-amel olarak üçlü 
tarifleri, ameli imanın bir parçası saymaları, iman ile islâmı birbirinden 
ayırmaları, büyük günah sahibini tekfir etmemekle beraber onun imandan 
çıktığını ama İslâm’dan çıkmadığını söylemeleri, kıyamet alametlerini ve 
ahiret ahvâlini ayet ve hadislerde geçtikleri şekilde yorumsuz kabulleri, 
Selefiyye’nin en dikkat çeken görüşleridir. Ayrıca, kelam metodunu 
kötülemeleri, bidatçılardan uzaklaşmaları da onlara mahsus tutumlardandır.  
Ashâb-ı  Hadis ve düşüncesi hakkında geniş malumat için Sönmez Kutlu’nun 
İslâm Düşüncesinde İlk Gelenekçiler adlı eserine başvurunuz. 
Ashâb-ı hadis, hicri dördüncü yüzyıldan itibaren, daha çok Selefiyye adı 
altında, Sünnî kelam ekollerinin (halefiyye) sanki bir Sünnî alternatifi gibi 
kendisini konumlandırmıştır. Bu ekol genellike Hanbelî mezhebine mensup 
Müslümanlardan oluşuyordu. Mâlikî ya da Şâfiî olup Eş‘arî kelam okulunu 
izlemeyenler de bu grup içindeydi. Selefîler, bütün görüşlerinin, bu usul ve 
itikadı canlandıran ve bunlara ters düşen görüşlere karşı  çıkan Ahmed b. 
Hanbel'e ait olduğunu iddia ederler. Bu süreçte en önemli isimler, Ebû Ubeyd 
Kâsım b. Sellâm (v. 224/838), Yahya b. Ma’în (v. 233/847), İbn Ebî Şeybe 
(v. 235/849), Dârimî (v. 255/868), Buhârî (v. 256/870), İbn Kuteybe (v. 
276/889), Abdullah b. Ahmed b. Hanbel (v. 290/902), Hallâl (v. 311/923), 
İbn Ebî Hâtim (v. 327/936), Berbehârî (v. 329/940), Taberânî (v. 360/971), 
İbn Batta (v. 387/997), İbn Mende (v. 395/1004), Lâlekâî (v. 418/1027), Kâdı 
Ebû Ya’lâ el-Ferrâ (v. 458/1065), Herevî (v. 481/1089), İbn Akîl (v. 
513/1119),  İbnü’l-Cevzî (v. 597/1201), İbn Kudâme (v. 620/1223) gibi 
âlimlerdir.  
Selefiye ekolü hicrî 8. yüzyılda  İbn Teymiyye (v. 728/1328) tarafından 
tekrar canlandırılmıştır.  İbn Teymiyye kelamcılar, felsefeciler, Şiîler ve 
tasavvufçular ile kitâbî bir mücadeleye girerek donuklaşmış ekole yeni bir 
ruh kazandırmıştır.  İbn Teymiyye sonrasında,  İbn Kayyım el-Cevziyye (v. 
751/1350), İbnü’l-Vezîr (v. 840/1436), Şevkânî (v. 1250/1834)  gibi âlimler 
bu ekolü devam ettirmişlerdir. Daha sonra Selefiyye inancı hicrî 12. yüzyılda 
Muhammed b. Abdülvahhâb (v. 1206/1792) tarafından Arap yarımadasının 
merkezinde Necd bölgesinde Vehhâbiyye adı altında yeniden güçlü şekilde 
seslendirilmiştir. İbn Abdülvehhâb’la gelen yenilik, Selefîliğin siyasallaşması 
ve Suud hanedanı nezdinde bir devlet mezhebine dönüşmesidir. Çoğu 
meselede Hanbelî mezhebinin görüşlerini paylaşan Vehhâbîler, tevhid 

---

 
 
73
meselesi üzerinde durmuşlar, bu konunun kabir ziyareti ile olan ilişkisini 
izaha çalışmışlar ve kendi yöntemlerince bid’atlarla mücadele etmişlerdir. 
Öte yandan Selefiler ile Eş‘arîler arasında büyük görüş ayrılıklarının olduğu 
ve sıcak tartışmaların yaşandığı bilinmektedir. 
Vehhâbîlik hakkında daha geniş malumat için onuncu ünitemizdeki “Gelenekçi 
Oluşumlar” bölümüne müracaat ediniz. 
 
Selef ve selefiyye kavramlarının ifade ettiği anlamları açıklayabilir misiniz?