Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
| beyne’l-Fırak’ın yazarı Abdülkâhir Bağdâdî (v. 429/1037) ile el-Milel ve’n-
Nihal’in yazarı Şehristânî (v. 548/1153), ‘kurtuluşa eren fırka’ olarak kaydettikleri Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat’in itikadını, mahiyetini ve özellik- 12 lerini kitaplarında açıklamışlardır. Bunlar gibi dördüncü hicri asırdan sonraya ait klâsik Sünnî kaynaklar, çoğunluğu oluşturan ve merkezde bulunan, ancak sınırları henüz netleşmeyen Ehl-i Sünnet’i belli bir tanıma kavuşturmuşlar, bu yolla, örneğin daha önce ehl-i hadis geleneğinden birçok Sünnî âlim tarafından dışlanmış olan ehl-i rey Sünnîliğini, yani Hanefîliği Ehl-i Sünnet kapsamı içine alarak güçlü ve kalıcı bir Sünnî bütünleşmesinin önünü açmışlardır. Ayrıca Şehristânî’nin söz konusu eseri, başta Yahudilik ve Hıristiyanlık olmak üzere başka dinleri ve onların mezheplerini, ayrıca antik çağdan itibaren tanınmış felsefi ekolleri konu edinerek bir Dinler ve Düşünceler Tarihi kaynağı olarak da hizmet etmiştir. Dönemin yazarlarından Eş‘arî ve Şehristânî gibiler, mezhepleri sunarken objektif ve tarafsız kalmaya dikkat etmişlerdir. Buna karşılık Malatî (v. 377/987) ve Bağdâdî gibi yazarlar Sünnîlik zaviyesinden mezheplere bakarak normatif ve tenkitçi bir üslup benimsemişlerdir. Malatî ve Bağdâdî ‘yetmiş üç fırka hadisi’ ekseninde mezhepleri sınıflarlarken, bu konuda Eş‘arî’yi izleyen el-Fasl fî’l-Milel’in müellifi İbn Hazm (v. 456/1064), tasniflerinde bu rivayeti dikkate almamıştır. Mezhepler Tarihi edebiyâtının gelişim dönemi özelliklerini şu şekilde özetlemek mümkündür: Büyük bölümü günümüze ulaşan bu dönemin kay- nakları, oluşum dönemindeki edebiyâta kıyasla daha hacimli ve sistematik bir yapıya sahiptir. Bu dönemde büyük mezhepler neredeyse oluşumlarını tamamlamışlardı. Nevbahtî, Bağdâdî ve Şehristânî örneklerinde olduğu gibi dönemin bazı tanınmış müellifleri, eserleri vasıtasıyla Şia ve Ehl-i Sünnet gibi büyük mezheplerin tarihi süreçlerini kayda geçmek ya da mensubiyet sınırları ve inanç prensiplerini ortaya koymak suretiyle mezhepsel oluşumun son aşamasına önemli katkılarda bulunmuşlardır. Dönemin müelliflerinin çoğunluğu Sünnî kelamcılardır. Bunlar arasından Mekhûl en-Nesefî’nin (v. 318/930) er-Red ‘ale’l-Bida’daki metodunu izleyen Hanefî-Mâturîdî yazarlar, diğerlerine nispeten daha muhafazakâr, normatif ve reddiyeci bir üslup benimsemişlerdir. Konumuz olan dönemin diğer bir özelliği, birçok yazarın ‘yetmiş üç fırka hadisi’ni mezhep tasniflerinde esas almış olmasıdır. Mezhepler Tarihi edebiyâtının gelişim döneminde ‘yetmiş üç fırka hadisi’nin tasniflerde esas alınması hangi nedenlere dayanmaktadır? Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|