olunmuş əmsal əsasında bölüşdürülür. Şərti buraxılışın hər vahidinə düşən
material sərfi hər bir məmulat üzrə şərti buraxılışın miqdarına vurulur və aürı-aürı
detallar, hissələr və s., satın alınmış məmulatlara, yarımfabrikatlara aid edilir.
üzrə xərclər» və 15 saylı “Kommersiya xərcləri” gələcək dövrlərin məsrəfləri,
cədvəllərinə köçürülür. Onların yekunları isə 10 saylı jurnal-orderə, yaxud
istiqamətlərindən və təyinatından asılı olaraq 202 “İstehsalat məsrəfləri”, 711
32
“Kommersiya xərcləri”, 721 “İnzibati xərclər”, 201 “Material ehtiyatları”
hesablarının debetlərinə yazılışlar tərtib edilir.
Nəqliyyat tədarük məsrəflərinin, yaxud kənarlaşmaların məbləğləri material-
ların sərf olunma istiqamətlərindən və material ehtiyatlarının uçotunun təşkilinin
qəbul edilmiş qaydasından asılı olaraq 201 №-li hesabın kreditindən 202, 203,
204, 205, 206, 207 və s. hesabların debetinə silinir.
Köməkçi materialları əsas materiallardan ayırmaq mümkün olmayan istehsal
sahələrində onlar 202-5 «İstehsalda istifadə olunmuş köməkçi materiallar» xərc
maddəsinin tərkibində uçota alınır. Əsas və köməkçi istehsalatlara sərf olunan
köməkçi materiallar 202-1 və 202-3 №-li hesabların debetinə yazılış aparmaqla
rəsmiyyətə salınır.
Texnoloji məqsədlər üçün istifadə olunmuş enerji və yanacaq kənardan
alınan hallarda, 202-6 №-li hesabın debetinə, 521 №-li hesabın kreditinə
mühasibat yazılışı tərtib edilir. Satın alınan enerji və yanacaq istehsala xidmət və
onun idarə olunması məqsədlərinə sərf edilən hallarda isə 202-6 №-li hesabların
debetinə, 531 №-li hesabın kreditinə yazılış tərtib edilir. Əsas və köməkçi
istehsalatların ehtiyaclarına sərf olunan yanacağın dəyəri 202-2, 202-5 №-li
hesabın debetinə, 201 №-li hesabın kreditinə, kommersiya və inzibati ehtiyaclara
sərf olunan yanacağın dəyəri isə 711 və 721 №-li hesabların debetinə, 201 №-li
hesabın kreditinə yazılış verilməklə silinir. Müəssisənin köməkçi sexlərin
tərəfindən istehsal olunmuş enerji, texnoloji məqsədlər üçün sərf olunduqda 202-1
və 202-5№-li hesabların, avadanlığın hərəkətə gətirilməsi, saxlanılması və
təsərrüfat ehtiyacları üçün istifadə edilməsi isə 711 və 721 №-li hesabların
debetinə hər iki halda 202-5 №-li hesabın kreditnə mühasibat yazılışı tərtib
edilməklə rəsmiyyətə salınır.
Tullantılar qaytarılan və qaytarılanmayan tullantılara bölünür. Qaytarılan
tullantılar metalın, taxtanın, lifin, ipliyin, parçanın kəsikləri, yonqarları, kəpəkləri
və s. daxildir. Qaytarılmayan tullantıra mədənlərin və saxtaların tullantıları,
metallurgiya və kimya zavodlarının və s. müəsisələrin havaya buraxdıqları dəm
qazları, toz və digər tullantılar aiddir. məlum olduğu kimi, qaytarılan tullantıların
33
uçotu ayrıca kalkulyasiya maddəsi – «qaytarılan tullantılar (çıxılır)» üzrə aparılır.
Qaytarılan tullantıların dəyəri məbləğində istehsal məsrəfləri azaldılır və bu
zaman aşağıdakı mühasibat yazılışı tərtib edilir.
Dostları ilə paylaş: