Microsoft Word makale Erdal Küçüker

1968-1983  Döneminde  Öğrenci  Akışı  ve  Kademeler  Arası  Geçiş 

Politikaları 

1968-1969  öğretim  yılında  ilkokula  başlayan  901.890  öğrenciden 

yalnızca 35.144’ü on beş yıl sonra üniversiteden mezun olmuştur (Tablo 6). 

İlkokuldan  ortaokula  geçiş  oranı  (%  45,5)  önceki  döneme  göre  yükselmiş; 

ortaokuldan  liseye  geçiş  oranı  (%  64,8)  düşmüş;  liseden  üniversiteye  geçiş 

oranı (% 35,6) ise altı dönemdeki en düşük düzeyi görmüştür (Tablo 2). Bu 

düşüşün nedenlerinden biri, 1977 yılından sonra yükseköğretim kurumlarında 

                                                            

Yönetmeliği,  1955;  Kız  Enstitüleri  ve  Kız  Orta  Sanat  Okulları  Sınıf  Geçme  ve  Bitirme  İmtihanı 

Yönetmeliği,  1955;  Okul  Dışından  Devlet  Ortaokul,  Devlet  Lise  ve  Devlet  Lise  Yazılı  İmtihanları 

Hakkında  Açıklama,  1956;  Ortaokul  ve  Liselerin  Sınıf  Geçme,  Devlet  Ortaokul  ve  Devlet  Lise 

İmtihanları  Yönetmeliği,  1957;  Ticaret  Liseleriyle  Orta  Ticaret  Okulları  Sınıf  Geçme  ve  İmtihan 

Yönetmeliği, 1955. 

18

 Eleme Sınavı, Bakanlık; Seçme ve Giriş Sınavları ise okullar tarafından yapılmaktadır. Bu okullara girişte 

adaylardan  Bakanlık  ya  da  mezun  oldukları  okul  tarafından  aday  gösterildiklerine  dair  belge 

istenmektedir.  Eğitim  enstitüsü  ise  belli  bir  süre  öğretmenlik  yapma  koşulu  koymuştur  (Eğitim 

Enstitüsü Yönetmeliği, 1955). 

19

 Okulların çoğuna girişte 22-30 yaş arasında değişen üst yaş sınırı, sağlık raporu, kadın adaylar için evli, 

boşanmış ya da dul olmamak koşulu konulmuştur. Sekreterlik okulu yalnızca kadın öğrencileri kabul 

ederken,  Yüksek  Ekonomi  ve  Ticaret  Okulu  kontenjanının  yalnızca  üçte  birini  lise  mezunlarına 

ayırmıştır  (Ankara  Ticaret  ve  Turizm  Yüksek  Öğretmen  Okulu  Yönetmeliği,  1965;  Erkek  Teknik 

Yüksek Öğretmen Okulu Yönetmeliği, 1966; İktisadi ve Ticari İliimler Akademileri Öğrenci ve Lisans 

Yönetmeliği,  1965;  Sekreterlik  Okulları  Yönetmeliği,  1964;  Tekniker  Okulları  Geçici  Yönetmeliği, 

1958;  Yüksek  Ekonomi  ve  Ticaret  Okulları  Yönetmeliği,  1955;  Yüksek  İktisat  ve  Ticaret  Okulları 

Yönetmeliği, 1956). 

20

  Yükseköğretime  geçişte  uygulanmaya  başlayan  test  usulü  sınavların  öğrenci  seçimindeki  başarısına 

ilişkin araştırmalar ve tartışmalar bu dönemin sonunda ve sonraki dönemin başında yoğunlaşmıştır. Bu 

tartışma süreci, günümüze kadar uygulana gelen yükseköğretime öğrenci seçme sisteminin de temelini 

atmıştır. Döneme ilişkin araştırma ve tartışmalar için bkz: Tan, 1966; TED, 1978; Toker, 1969; Toker, 

Uçkunkaya, & Gülcü, 1970; Uzsoy, Sılan, & Özaltay, 1969. 

---

Türkiye’de Kademeler Arası Geçiş ve Öğrenci Akışının Gelişimi 

67

“öğrenim özgürlüğü ve can güvenliği bulunmadığı” gerekçesiyle öğrencilerin 

okula  kayıt  ve  devamlarında  sorunlar  yaşanmasıdır  (Ataünal,  1993;  Milli 

Eğitim  Bakanlığına  Bağlı  Yüksek  Okullar  Hızlandırılmış  Programlar 

Yönetmeliği,  1978;  Sakaoğlu,  1992).  Diğer  bir  neden  ise  bu  dönemde 

yükseköğretim  kurumları  arasında  eşgüdüm  sağlayacak  merkezi  bir  kurum 

olmaması  nedeniyle  öğrenci  kontenjanlarının  kalkınma  planlarının 

hedefleriyle tutarlı bir biçimde belirlenmemiş olmasıdır (Ataünal, 1993). Bu 

dönemde  kademelerdeki  öğrenci  artışları  ve  geçiş  oranları,  ekonominin 

ihtiyaç duyduğu insangücü sayısı ile baskılanmıştır (Küçüker, 2012).