Microsoft Word makale Erdal Küçüker

Liseden üniversiteye geçiş. Ortaöğretimin görevi, öğrencilere kişisel ve 

toplumsal hayatın gerektirdiği nitelikte ortak bir genel kültür ve vatandaşlık 

eğitimi kazandırmak, onları ilgi, istidat ve kabiliyetlerine göre iş alanlarına, 

mesleklere veya yükseköğretime hazırlamaktır (MEB, 1991h). Lise düzeyinde 

programlar arasında yatay ve dikey geçişlere imkân tanıyan bir yapı kurulması 

amacıyla  dokuzuncu  sınıf,  yöneltme  sınıfı

26

  olarak  belirlenmiştir. 

Yükseköğretime  giriş  koşulları  ve  şekli  yükseköğretim  kurumlarınca 

belirlenmektedir  (MEB,  1991d).  Yükseköğretime  giriş  sınavları  ile  ilgili 

olarak dönem boyunca çeşitli tartışmalar yapılmış ve öneriler geliştirilmiştir

27

. 

Çeşitli  tarihlerde  dillendirilen  yükseköğretime  girişin  merkezi  sınavla 

yapılması  önerileri  Yüksek  Öğretim  Kanunu  (1981)  ile  uygulamaya 

konulmuştur. Onuncu MEŞ’nda alınan kararlara göre yükseköğretime girişte 

öğrencilerin ortaöğretimde mezun oldukları alanlar ile devamlılık sağlanması 

söz  konusudur.  Ortaöğretimden  yükseköğretime  geçişte  öğrencinin  ilgi  ve 

isteği,  ortaöğretim  programındaki  başarısı,  yetenek  ve  istidatları, 

ortaöğretimdeki  izlediği  program  türü  birlikte  dikkate  alınmaktadır  (MEB, 

1991j).  Ortaöğretimden  yükseköğretime  geçişte  talebin  kapasiteyi 

aşmasından  kaynaklanan  sorunlar  Dördüncü  Beş  Yıllık  KP  ile  birlikte 

gündeme  girmiştir.  Bu  sorunun  çözülmesi  için  “ortaöğretim  programlarını 

dikkate alan ve ders kredisi sistemine dayalı yeni bir yöntemin geliştirilmesi” 

(DPT, 1979, s. 459) öngörülmüştür. Yükseköğretim kapasitesinin artırılması 

da alınan tedbirler arasındadır. Bunun yanında yükseköğretim talebini artıran 

yedek subaylık hakkının sınırlandırılması ve eğitim teknolojisinden kapasite 

artırıcı yönde yararlanılması öngörülmüştür. “Yükseköğretime geçişte paralı 

eğitim  görme,  kurslara  katılma,  baba  mesleği  ve  geliri”  başarı  sağlayıcı 

etkenlerdir  (DPT,  1967)

28

.  Bu  dönemde  yükseköğretime  geçişte  uygulanan 

merkezi sınavların yaygınlaşması, özel dershanelerin de yaygınlaşmasına ve 

hukuki dayanaklarının kurulmasına neden olmuştur.

29

 

                                                            

26

   Liselerde onuncu sınıftan itibaren, yükseköğretime hazırlık amacıyla Edebiyat ve Fen olmak üzere iki 

tür program uygulanmaya başlanmıştır. Öğrenciler, dokuzuncu sınıftan sonra başarı durumlarına göre 

Fen  ve  Edebiyat  kollarına  ya  da  örgün  veya  yaygın  mesleki  eğitim  kurumlarına  yönlendirilmiştir. 

Edebiyat  ve  Fen  programlarından  mezun  olanların  istedikleri  alanda,  mesleki  programlardan  mezun 

olanların ise kendi alanlarında yükseköğretime devam etmeleri söz konusudur (DPT, 1967). Kol seçimi 

1973  yılına  kadar  isteğe  bağlı  iken  bu  tarihten  sonra  not  ortalaması  kıstasına  göre  yapılmıştır  (Fen 

Kollarına Ayrılacak Öğrenciler Hakkındaki Talim ve Terbiye Kurulu Kararı, 1973). 

27

   Yükseköğretime  geçiş  sınavlarının  “çok  yönlü”  (DPT,  1972)  ve  ülke  çapında  merkezi  bir  sistemle 

yapılması öneriler arasındadır (MEB, 1991j). 

28

   “Yükseköğrenim sınavlarına girebilme umudu bir çiftçi çocuğu için bir iken, işçi çocuğu için 2,8, esnaf 

sanatkâr çocukları için 4,7, serbest meslekle uğraşanların çocukları için 6,9, memur çocukları için 8,4, 

tüccar çocukları için 9,9 ve sanayici çocukları için 34,3’tür” (DPT, 1979, s. 148). 

29

   Özel dershanelere, öğrencileri yükseköğretime giriş sınavlarına hazırlama görevi veren ilk yönetmelik 

bu dönemde yayınlanmıştır (Özel Dershaneler Tip Yönetmeliği, 1971). 

---

Türkiye’de Kademeler Arası Geçiş ve Öğrenci Akışının Gelişimi 

 

 

71