Microsoft Word New Microsoft Word Document

---

        iş sağlığının amaçları: 

1.  Çalışanların sağlık seviyelerini maksimum düzeye çıkarmak 

2.  Çalışanların çalışmanın olumsuz koşullarında sağlıklarının bozulmasını engellemek 

3.  Çalışanların bedensel ve ruhsal yeteneklerine en uygun işlerde çalıştırmak 

4.  Çalışan ile iş arasında uyum sağlayarak asgari yorgunlukla optimal verim elde etmek 

       

        Soru: Aşagıdakilerden hangisi/hangileri iş sağlığı amaçlarındandır?   

I.  Çalışanların sağlık kapasitesini maksimum düzeye çıkarmak 

II.  Çalışanların çalışmanın olumsuz koşullarından sağlıklarının bozulmasını engellemek 

III.  Çalışanları bedensel ve ruhsal yeteneklerine en uygun işlere yerleştirmek 

Cevap: Hepsi 

 

İş sağlığı = iş hekimliği + iş hijyeni 

 

İş hijyeni: 

İş yerinde bulunan, hastalığa veya yaralanmaya neden olan veya çalışanların sağlık veya iyilik hallerini 

bozan ortam koşullarının; ön görülmesi, belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kontrol altına alınması bilim 

ve sanatına "İŞ HİJYENİ" denir. 

 

İş yeri ortam koşulları = iş yeri ortam faktörleri (iş yeri riskleri) 

İş yeri riskleri (iş yeri risk etmenleri) 

 

İş yeri risk etmenleri: 

1.Fiziksel    2.Kimyasal    3. Biyolojik     4.Psikososyal    

 

Kimyasal risk etmenleri:  

1.  Katılar: Kurşun, cıva, nikel, kadmiyum, krom, arsenik v.b. ağır metaller ve metalsiler 

2.  Sıvılar: 4 alt grup vardır; 

---

 

Solventler

 (çözücüler) = organik uçucu maddeler 

Örnek:  

benzen, toluen, hegzan v.b.  

 

Asitler

 : Burada söz konusu olan asitler insan sağlığına ileri derecede zarar verebilecek kötü etkili 

asitlerdir. 

 

HCl hidroklorik asit 

Hidroklorik asitin seyreltilmiş haline tuz ruhu denir. 

HNO3  nitrik asit  kezzap 

H2SO4   sülfürik asit   zaç yağı 

Bir kimyasal bileşik ne kadar çok hidrojen iyonu verebiliyorsa (açığa çıkarırsa) o kadar asidiktir. 

Bir kimyasal ne kadar çok hidroksil grubu verebiliyorsa o kadar çok baziktir. 

Gerek asitlerin ve gerekse baziklerin sudaki çözeltileri elektriği iletir. 

Asitler turnosol kağıdını kırmızıya çevirir, Bazikler ise turnosol kağıdını maviye çevirir. 

Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde su ve tuz oluşur. 

HCl+NaOH ----- H2O+NaCl 

 

Bazikler 

= alkaliler = sudkostikler = kostikler 

NaOH  çamaşır sodası 

Asitler ekşidir, bazikler de acıdır. 

PH düştükçe asitlik artar, PH yükseldikçe baziklik artar. 

 

Aldehitler 

 

3.  Gazlar: 

Tahriş edici gazlar 

Patlayıcı gazlar 

Boğucu gazlar (İkiye ayrılır: 1.kimyasal boğucu  2.basit boğucu) 

 

             Kimyasallar: 

1.  Organik 

2.  İnorganik 

             

---

             Organik kimyasallar: 

             Organik kimyasallar karbon ve Hidrojen bileşiminden oluşur. Dolayısıyla, organik kimyasallar 

             denildiğinde, aklımıza öncelikle hidrokarbonlar gelir. 

              

             Oksijen ve azot başta olmak üzere, diğer elementler de bu ikiliyle (hidrojen ve karbon ile) bileşik 

             oluşturabilirler ve normalde inorganik olan bu elementler de organik  forma donüşürler. Mesela: 

             Organik kurşun = Alkil kurşun (Kurşun tetrametil  Pb(CH3)4, kurşun tetraetil Pb(C2H5)4). Yani 

             Kurşun  inorganik olduğu halde metil veya etil gibi alkil grupları ile birlestiğinde organik kurşun 

             formuna dönüşür. Aynı şekilde cıva da bir  inorganik olduğu halde  metil  veya  dimetil gibi alkil   

             grupları ile birleştiğinde organik cıva haline dönüşür. 

             Organik cıva, alkil cıva (metil cıva, dimetil cıva) 

             

             Doymuş hidrokarbonlar = Alkanlar: 

             CH4 (metan), C2H6 (etan), C3H8 (propan), C4H10 (bütan) 

             Alkanlardan bir H eksilirse, alkil meydana gelir. 

             Örnek:  

             CH4 (metan)         CH3 (metil) 

 

Tahriş edici gazlar

: Fosgen, Amonyak, azot monoksit, azot dioksit 

 

Patlayıcı gazlar

: CH4 (metan), C2H6 (etan), C3H8 (propan), C4H10 (bütan) 

 

CH4 metan gazı doğal gazın %70 ile %95’ini oluşturur. 

LPG propan ve bütandan oluşur. 

 

Boğucu gazlar

: 

Kimyasal boğucu gaz: CO karbonmonoksit, HCN  hidrojen siyanür, H2S  Hidrojen sülfür 

              Kimyasal boğucu gazlar boğucu özelliklerini gösterdikleri sırada, ortamda oksijen vardır fakat 

              vücut bundan faydalanamaz. 

              

              

---

              CO:     inorganiktir 

              HCN:  inorganik, Acıbadem kokusu, Hafif asidik 

              H2S:   inorganik, çürük yumurta kokusu 

               

              Basit boğucu gazlar:  

              Metan, etan, propan, bütan ( Bu dört gaz hem patlayıcı hem basit boğucu gazdır, kokusuz),  

               

              CO2, inorganiktir.  

               

              H, N, He, Ar (bunlar inert yani zararsız gazlardır) 

 

              Basit boğucu gazlar boğucu özellikleri gösterdiği sırada ortamda oksijen yoktur ya da yok 

              denilecek kadar azdır. 

 

 

 

İş sağlığı gözetimi = Sağlık gözetimi + çalışma ortamı gözetimi 

 

 

SAĞLIK GÖZETİMİ: 

 

1.  İşe giriş muayenesi 

2.  Aralıklı kontrol muayenesi 

3.  Erken kontrol muayenesi 

4.  İşe dönüş muayenesi 

5.  Aynı iş yerinde çalışanların iş değişikliğinde yapılan muayene 

6.  Aşılama (bağışıklama)  

7.  Sağlık eğitimi 

 

 

İşe giriş muayenesi (uygun işe yerleştirme) 

Sağlığın birincil (primer) koruma ilkesidir. 

Aralıklı kontrol muayene 

Sağlığın ikincil (sekonder) koruma ilkesidir. 

 

Aralıklı kontrol muayeneleri çok tehlikeli iş yerlerinde en geç yılda 1, tehlikeli iş yerlerinde en geç 3 yılda 

1, az tehlikeli iş yerlerinde en geç 5 yılda 1 olmak üzere yapılır. 

               

Aralıklı kontrol muayenelerinde, işe giriş muayenesinde yapılan tetkiklerin aynısı yapılır. Eğer gerekirse 

bazı ilave tetkikler olabilir. 

 

---

Meslek hastalıkların tedavisinde birinci ve en önemli ilke, maruziyetin sonlandırılmasıdır. 

 

Aralıklı kontrol muayene amaçları: 

1.  İşle ilgili hastalıkların erken tanısı 

2.  Meslek hastalıkların erken tanısı 

3.  Kronik hastalıkların erken tanısı 

 

İs  sağlığı  ve güvenliği eğitimleri çok  tehlikeli iş  yerlerinde en  geç  yılda  1  ve en  az 16 saat, tehlikeli iş 

yerlerinde en geç 2 yılda bir ve en az 12 saat, az tehlikeli iş yerlerinde en geç 3 yılda 1 ve en az  8 saat 

verilir. 

 

Acil  durum  planları  ve  risk  değerlendirmeleri  çok  tehlikeli  iş  yerlerinde  en  geç  2  yılda  1,  tehlikeli  iş 

yerlerinde en geç 4 yılda 1, az tehlikeli iş yerlerinde en geç 6 yılda 1 olmak üzere yapılır. 

 

İş  sağlığı  ve  güvenliği  kurulları, iş  yerlerinde  ayda  1  kez toplanır.  Ancak  tehlikeli  olanlar  2  ayda  1, az 

tehlikeli olanlar, 3 ayda 1 toplanmaya karar verebilir. 

 

Aralıklı kontrol muayenenin istisnaları: 

1.  Cıva maruziyetinde en geç 3 ayda 1 

2.  Kurşun maruziyetinde en geç 3 ayda 1 

3.  Arsenik maruziyetinde en geç 6 ayda 1 

4.  İnsektisit maruziyetinde en geç 6 ayda 1 

5.  Çocuk, genç ve gebe çalışanlarda  en geç 6 ayda 1 

Erken kontrol muayenesi yasada yeri yok yapılması da zorunlu değil 

İşe dönüş muayenesi         işçi isterse yapılması zorunlu