Microsoft Word turkiy guliston ziyouz com doc

 

HILM 

 

Hilm deb bo’lar-bo’lmas ishga achchig’lanmaydurgan, arslon yurakli, yumshoq tabiatli bo’lmoqni 

---

Turkiy Guliston yoxud axloq. Abdulla Avloniy 

 

 

www.ziyouz.com кутубхонаси 

13

aytilur. 

Hilm insonlarning tab’idan xusumat, adovat, g’azab, hiddat kabi yomon xulqlarni yo’q qiladurgan 

har kimcha maqbul bir sifatdur. 

Hilm ilmi axloq yuzasidan insonga eng kerakli narsadur. 

Nafsning rohati, qalbning matonati, fikrning salomati, vijdonning halovati halim tabiat bo’lmoq ila 

hosil bo’lur. Chunki halim kishilar har qancha quvvat va qudrat sohibi bo’lsa ham, o’zidan ojiz 

kishilarga shiddat ila muomala qilmas. Fikri salomat kishilarning qalbi halim, tab’i karim o’lur. Zeroki, 

vujudimizdan paydo bo’ladirgan af’ol va harakotimizning manbayi havas va orzudur. Bu havas va 

orzuga faqat hilm ila g’olib kelurmiz va bu vasila ila to’g’ri yo’lga kirub, yaxshi xulq sohibi, din va 

millat xodimlaridan bo’lurmiz. Dunyoda chin inson bo’lmak uchun havasning qo’liga nafsning jilovini 

bermaydirgan, bo’lar-bo’lmas narsalardan achchig’lanmaydurgan, sovuqqonli, yumshoq tabiatli, 

muloyim so’zli, halim va sabrli bo’lmak lozimdur. 

 

Zotiga, hilmiyati mavsuf qilsa har kishi,  

Ikki olamda bo’lur rohat, halovatda ishi.

 

 

Rasuli akram nabiyyi muhtaram afandimiz: «Alhilmu sayyidal axloq – Hilm xulqlarning 

sayyididur», – demishlar. 

Suqrot hakim: «Shiddat ila muomala qilgan kishilarga man viqor va halimlik ila muqobila 

qilurman, chunki hilm shiddatni, xusumatni past qilur. Lekin kishini ojiz va xorlik darajasiga 

tushuradurgan halimlikdan man bezor», – demish. 

Bu so’zga qaraganda saxovatning ifroti isrof o’ldig’i kabi o’rinsiz yerda hilm iste’mol qilmak 

insonning viqor va e’tiborini poymol qilur. Shuning uchun hilmiyat hududidan – chegarasidan 

chiqmay, g’azab, hiddat kabi yerlarda hilm iste’mol qilub, nafsning haroratini past qilmolidur. Lekin 

tepsa tebranmaydurgan, turtsa ting etmaydigan bo’lub, g’ayrat, shijoat o’rinlariga ham muloyimlik 

ishlatuv halimlik hududidan oshub, bo’shlik, anqovlik dunyosiga chiqmakdur. Bunday halimlikdan 

qochmak, hazar qilmak kerak. 

 

Halimlikni qilsang agar ixtiyor,

 

Bo’lur xalqi olam sanga do’st-u yor.  

Bo’lur mevalik shoxni boshi past,  

Halim o’lg’usi oqili hushyor.