Microsoft Word turkiy guliston ziyouz com doc

JIBONAT 

 

Jibonat deb qo’rqoq va yuraksizlikni aytilur. Qo’rqoq kishilar vahm va xayolot asiri bo’lub, bir ishni 

ishlamakg’a jasorat qilolmaslar. Qo’rqoqlik eng yomon xulqlarning biridur. Chunki qo’rqoq kishilarning 

so’z va va’dalariga ishonub bo’lmagani kabi yo’l va safarda ham hamroh bo’lmak xatodur. Zeroki, 

yuraksiz kishilarda sabr va sabot, jur’at va matonat kabi yaxshi sifatlar bo’lmaydur. Qo’rqoqlikning 

boshi tarbiyasizlik o’ldig’i kabi oxiri o’lumdur. Birdan bir narsadan qo’rqub, yuragi yorilub, o’lub qolgan 

qo’rqoqlar ham bo’ladur. Shul xususga biz turkistonlilar hech ahamiyat bermaymiz. Bolalarimizni 

yaxshi tarbiya qilmaymiz, «ana, ola bo’ji kelvotti» deb qo’rqoq va yuraksiz qilib o’tiramiz. Shuning 

uchun bizlarning bolalarimiz hech narsaga jasorat qilolmaydurgan, kech bo’lsa uydan eshikka 

chiqolmaydurgan, hatto o’zining soyasidan qo’rqadurgan yuraksiz bo’lub o’sadur. Bular kishi 

bo’lganda ham foydali ishlarni ishlovdan mahrum bo’lub, faqir va muhtojlikda qolurlar. Bas, qo’rqoqlik 

soyasida o’zlariga yeng bo’lmagan yuraksiz kishilardan millatga bo’y bo’lolmasliklari tabiiydur. Rasuli 

akram nabiyyi muhtaram sallollohu alayhi vasallam afandimiz: «Dunyolar yig’durub, oh-voh 

chekdurub qayg’uga soladurgan baxillik kabi yuragi yorilur darajada qo’rqoqlik kabi er kishida bo’lgan 

sifatlarning yomoni yo’qdur. Yana, qo’rqoq savdogar har zamon foydadan mahrum bo’lur. Jasoratli, 

bahodir savdogarlarning doimo rizqi ortar», – demishlar. 

 

HASAD 

 

Hasad deb bir odamga janobi Haq tarafindan berilgan he’mat va davlatning zavolini tilamakni 

aytilur. G’iybat, bo’hton, su’izan kabi yomon xulqlar hasaddan tug’ilur.Hasad axloqi zamimalarning 

eng zararligidur. Janobi Haq Qur’oni karimda «va min sharri hosiden izo hasad» deb hosidning 

sharrindan o’ziga sig’inmoqni amr etmishdur. Hukamolar hasadni otashga o’xshatmishlar. «Otash 

o’zidan-o’zi yonub kul bo’lgani kabi hasudlarning jasadi hasad o’ti ila erub, mahv va barbod bo’lur», – 

demishlar. Hasadning yomonlig’ining sababi Alloh taologa qarshu e’tiroz o’ldig’indandur. Zeroki, 

hasudning «Oh! Falonchining mol va davlati, izzat va saodati manda bo’lsa, rohat va safoni man 

sursam edi» zimnindagi xayoloti harisonasi janobi Haqning o’lchab bergan rizqiga qanoatsizlig’ining 

nishonasidur. Holbuki, janobi Haq bir ne’matni birovga abas va bekorga ihson qilmaydur. Buning sir 

va hikmati o’zining ilmi azaliysiga ma’lum shaylardandur. Banda hasad qilgani ila yo’q, yordam qilgani 

ila bor qilolmaydur. 

Alhosil, hasud doimo ya’s va hasrat orasida umrguzaronlig’ qilur. Qancha mol va dunyoga molik 

bo’lsa, yana hasadindan farog’at va rohat yuzini ko’rmasdan dunyodan ketar. Rasuli akram nabiyyi 

---

Turkiy Guliston yoxud axloq. Abdulla Avloniy