Microsoft Word yeni vəSAİT. docx

danışıqlar, reportajlar, müzakirələr, görüşlər, mətbuat konfransları, beyin 
hücumları və s. daxildir.  
İşgüzar söhbət. İşgüzar ünsiyyətdə ən çox yayılmış əlaqə metodu işgüzar söhbətdir.
İşgüzar söhbətdə aydın və mənalı məqsədlər, intuitiv səbəblər, motivlər dəyişir. Bu 
cür ünsiyyətin məqsədi müəyyən bir mövzuda məlumat mübadiləsi etməkdir. Bu 
zaman hər hansı bir söhbət üçün tipikdir: irad, sual və cavab, fikir və qiymətləndirmə 
mübadiləsi. 
İşgüzar söhbət aşağıdakı elementləri əhatə edir:

---

AzTU 
“Humanitar fənlər” kafedrası 
 
 
Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya 
 
33 
Ø
müraciət;
Ø
sorğu (sual, məlumat üçün sorğu və ya vəziyyətin təsviri);
Ø
cavab (məlumatın təqdim edilməsi və ya vəziyyətin təsviri);
Ø
hərəkətlərin əlaqələndirilməsi (qarşılıqlı əlaqə);
Ø
gözlənilən nəticə (birgə tədbirlər, razılaşmalar, qərarlar).
Gözlənilən nəticəni əldə etmək üçün söhbətin bütün komponentlərinin 
əsaslandırılmış olması, məkan mühitə xarici müdaxilənin olmaması və zərurət 
olduqda (şahidlər olmadan) məxfiliyin qorunması lazımdır. Söhbətin səmərəliliyi, 
bütün ünsiyyət janrlar kimi, təkcə iştirakçıların səriştəsindən deyil, həm də davam 
etmə 
tərzindən, 
nitq 
mədəniyyətindən 
və 
dinləmə 
qabiliyyətindən, 
özünüidarəetmədən 
öz 
mülahizəsini 
formalaşdırmaqdan, 
etirazlarını 
əsaslandırmaqdan və s.-dən asılıdır. Söhbət aparmaq bacarığı hər hansı bir şəxsin 
peşəkarlığının vacib bir xüsusiyyətidir. Bu bacarığı mənimsəmək insanın ümumi 
mədəniyyətini əks etdirən mürəkkəb və çoxşaxəli bir prosesdir. 
Bir qayda olaraq, işgüzar söhbətlər əvvəlcədən planlaşdırılır. Hazırlıq prosesində 
söhbətin mövzusu, müzakirə olunacaq məsələlərin əhatəsi, gerçəkləşməsi lazım olan 
əsas niyyətlər müəyyənləşdirilir. Söhbətlər apararkən müxtəlif sənədlər və 
materiallar tez-tez istifadə olunur, onlar da əvvəlcədən hazırlanmalıdır. Söhbətin 
hazırlanması zamanı aşağıdakılara xüsusi diqqət yetirilməlidir:
ü
həmsöhbətə verilməli olan suallar üzərində düşünmək;
ü
istədiyiniz son nəticəni müəyyənləşdirmək;
ü
söhbətin cədvəlini və yerini müəyyənləşdirmək;
ü
strategiyasını və taktikasını müəyyənləşdirmək.
Digər tərəfdən, hədəflərinizə çatmaq üçün, söhbət əsnasında edə bilməzsiniz:
ü
həmsöhbətin nitqini kəsmək;
ü
özünüzlə ortağınız arasındakı fərqi vurğulamaq;
ü
söhbətin tempini kəskin sürətləndirmək;
ü
tərəfdaşın həyəcanlandığına diqqət yetirmədən, məsələni müzakirə 
etməyə çalışmaq;
ü
söhbət zamanı tərəfdaşın ruhi vəziyyətini başa düşmək istəməmək.
İşgüzar söhbətlərin düzgün aparılması fəaliyyət məhsuldarlığının 20-30% artmasına 
şərait yaradır. 
İşgüzar söhbət ümumiyyətlə beş mərhələdən ibarətdir:
1. söhbətin başlanğıcı;

---

AzTU 
“Humanitar fənlər” kafedrası 
 
 
Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya 
 
34 
2. məlumat ötürülməsi;
3. mübahisə;
4. həmsöhbətin dəlillərinin təkzib edilməsi;
5. qərar vermə. 
Tədqiqatçılar iş söhbətinin uğurlu olmasına imkan verən bəzi amilləri də qeyd 
edirlər: 
ü
peşəkar bilik məlumatın yüksək obyektivliyini, etibarlılığını və 
təqdimetmə dərinliyini həyata keçirməyə, vəziyyəti yaxşı 
mənimsəməyə imkan verir; 
ü
aydınlıq qeyri-müəyyənlikdən, qarışıqlıqdan, alt-üst olmaqdan 
çəkinərək faktlar və detalları əlaqələndirməyə imkan verir; 
ü
görüntü- illüstrativ materiallardan (sənədlər, məlumat mənbələri, 
cədvəllər, diaqramlar və s.) istifadə, həm də maksimum istifadə 
məlumatların təqdim olunmasının mücərrədliyini azaldır; 
ü
daimi diqqət (söhbətin əsas vəzifələrini daim unutmamalı və bir qədər 
həmsöhbətlə tanış olmalısınız) söhbətin istənilən tempini qorumağa və 
lazımi nəticələrə nail olmağa imkan verir;
ü
əsas fikirlərin və düşüncələrin təkrarlanması həmsöhbətə məlumatı 
qəbul etməyə kömək edir;
ü
yumor və istehza həmsöhbətlərin ruhunu, söhbətin xoşagəlməz 
tərəflərini də dərk etməyə yardımçı olur.
İşgüzar söhbət fikir və məlumat mübadiləsini əhatə edir, ancaq müqavilələrin 
bağlanmasını və ya məcburi qərarların hazırlanmasını nəzərdə tutmur. İşgüzar 
söhbət müstəqil ola bilər, danışıqlardan əvvəl ola bilər və ya danışıqlar prosesinin 
elementi ola bilər.