temirga muhtoj. Chunki bu element oksidlanish qaytarilish amalga oshishiga
eng moyil elnment. Temir o‘z valentligini oson o‘zgartirib Q2 va Q3 valentlikka
aylana bilish qobiliyati,
oksidlanish qaytarilishda, ya’niy elektron chiqarib
yuborish va qabul qilishda juda ahamitli. Tuproqda temir organik va
onarganikshakilda bo‘ladi. Organik
shakli fermentlaridan katalaza,
perioksidaza, temir sitoxroloksidaza, temirporfirinlik birikmalari tarkibida
bo‘ladi. Ko‘pchilik xemosroganogeteretrof (bakteriya, aktinomisitlar,
zamburuglar) temirni minerallashtirish qobiliyatiga egalar. Bular ta’sirida
aerob sharoitida temir organik birikmalaridan ajralib
chiqadi va temir oksidi
gidratlarni hosil qilib cho‘kmaga o‘tadi. Ammo, bu jarayon
mikroorganizmlarning temirga emas, u bilan birikma
hosil qilgan organik
moddaga ta’siri natijasida sodir bo‘ladi.
6.Temir birikmalarning oksidlanib qaytarilishi.
Temirning
oksidlanishida bevosita yoki bilvosita ishtirok etuvchi mikroorganizmlar xilma
xildir. Suv xavzalarida yashovchi bakteriyalarning Blastokaulis avlodiga,
tuproqdagi Seleberna avlodiga, ipsimon
bakteriyalarning Leptotripks,
Krenotriks avlodiga mansub. Organizmlar shular jumlasidandir. Leptotrikslar 2
valentlik temirt birikmalarini gidrolizlab, aerob sharoitida ulardan 3 valentlik
temir birikmalarini hosil qiladilar. Galeionella avlodi vakillari o‘zlaridan
kolloid
holatida temir oksidi gidratlarini chiqazadilar. Xemolitoavtotrof
Giobasillus ferroksidanis ham oksidlash qobiliyatiga ega bo‘lib, 2 valentlik
temirni 3 valentlikka aylantiradi. Mikroorganizmlar
boshqa elementlarni ham
oksidlash qobiliyatga egadirlar. Masalan: metallogenium silibiotikum aerob
sharoitida marganes oksidlaydi va x.k.
Dostları ilə paylaş: 
