Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)

 
 
 
 
MAVZU: ZAMBURUG‘LARNI KO‘PAYIShI. 
 Ish 
rejasi: 
I.Vegetativ ko‘payish: 
a) miseliyni bo‘laklarga bo‘linishi bilan
b) miseliyni shakl o‘zgarishi bilan
II. Jinssiz ko‘payish: 
a) ekzogen sporalar bilan ko‘payish 
b) endogen sporalar bilan ko‘payish 
III.Jinsiy ko‘payish: 
a) oogamiya yo‘li bilan ko‘payish 
b)zigogamiya yo‘li bilan ko‘payish 
v)xaltachalar hosil qilib ko‘payishi 
g) bazidiyalar hosil qilib ko‘payishi 
Zaruriy jixozlar: Mucor, Rhizoctonia zamburug‘larini sof kulturasi. Mikroskop, qoplog‘ich 
va buyum oynachalari, spirt lampasi, sirtmoq. Rangli jadvallar. 
Topshiriq. 1. Vegetativ, jinssiz va jinsiy ko‘payish (zoosporangiy, sporangiy, konidiya) 
bilan tanishish 
2.Sporalarni mikroskopda ko‘rish va rasmini chizish. 
Zamburug‘lar bir necha yo‘llar bilan ko‘payadi: 1.Vegetativ, 
2.Jinssiz, 3. Jinsiy. 
1.Vegetativ ko‘payishda- 
zamburug‘ miseliylari bo‘laklarga bo‘linadi. 
Miseliyning bo‘lagi o‘sib, mustaqil individlarga aylanadi. Atrof-muhitning 
noqulay sharoitida zamburug‘ miseliysi boshqa shakllarda (xlamidospora, 
sklerotsiy, oidiy va rizomorf shaklida) vegetativ ko‘payadi. 
2.Jinssiz ko‘payish - 
ekzogen (tashqi) konidiya sporalar yordamida 
o‘tadi. Ekzogen sporalarga konidiya va konidiya bandlar kiradi. Konidiya 
bandidagi xujayra yumaloqlanib, nozik tizmaga o‘xshash zanjir hosil qiladi. 
Bundan tashqari endogan (ichki) sporalar yordamida ham jinssiz ko‘payish 
bo‘ladi. Endogen sporalarga zoosporangiy va sporangiy kiradi. Bu sporalar 
yetilganda tashqariga chiqib, tarqaladi. Zoosporangiy esa kolbasimon bo‘shliq 
bo‘lib, uning ichida harakatli sporalar ( bitta yoki ikkita xivchin xosil qilib, uning 

---

vositasida suvli muhitda xarakatlanadi) to‘plangan bo‘ladi, qulay sharoitda bu 
zoosporangiylar tashqariga chiqib tarqaladi va o‘simliklarni 
zararlaydi.Zoosporalar xosil qilish Olpidium, Phyzoderma, Phytophthora kabi 
zamburug‘larga xosdir.