3-3-) İKİ KESİMLİ EKONOMİDE TOPLAM HARCAMALARDA VE DENGE GELİR SEVİYESİNDE DEĞİŞME
Otonom Harcamalardaki Değişme, Otonom yatırım harcamalarındaki artış denge gelir seviyesini yükseltmektedir. (Tersi de doğrudur.) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça (veya marjinal tasarruf eğilimi azaldıkça) denge gelirinin artış yönünde etkileneceği ortaya çıkar.(Terside doğrudur.)
3-4-) İKİ KESİMLİ EKONOMİDE ÇARPAN MEKANİZMASI
3-4-) İKİ KESİMLİ EKONOMİDE ÇARPAN MEKANİZMASI
3.4.1°. Çarpan (Çoğaltan) : Toplam talepteki (veya toplam harcamalardaki) bir kaymanın üretimi veya denge gelir düzeyini kaç kat değiştireceğini gösteren katsayıdır.
3.4.2°. Basit Yatırım Çarpanı : dır (Kynesyen çarpanı)
Dışa kapalı ekonomide çarpanını matamatiksel ifadesi.
Sayısal örnek :
Sayısal örnek :
Marjinal tüketim eğilimi c = 0,8
Marjinal tasarruf eğilimi s= 0,2
Yatırımlarında 100 arttığını varsayalım :
Her dalgada, bu arttan yattırımlar, toplam üretim (Y) üzerinde bir artma etkisi yapacaktır. Üretimde kaydedilen bu arttma mıktarıda tüketim ve tassarufdaki arttmaların toplamına eşittir.
Her dalğada üretim üzerinde yapılan artma etkisi azalmaktadır, zira artan üretimin bir kısmı tüketilmemektedir. Bu analizde, tassaruf’ta tüketim için harcanmıyan kısımdır.
Her dalğada üretim üzerinde yapılan artma etkisi azalmaktadır, zira artan üretimin bir kısmı tüketilmemektedir. Bu analizde, tassaruf’ta tüketim için harcanmıyan kısımdır.
başlangıç sonuç
dalğa 100 20 80 80
dalğa 80 16 64 64
dalğa 64 12,8 51,2 51,2
……vs………………………………………………………..
Toplam 500
Burada çarpan’ ın değeri tir.
Modele devleti ve dış ticareti kattığımızda karşılaşacağımız daha farklı çarpanlarda bulabiliriz
Modele devleti ve dış ticareti kattığımızda karşılaşacağımız daha farklı çarpanlarda bulabiliriz
3-5-) DEVLETİN VAR OLDUĞU EKONOMİDE DENGE GELİRİ, DEĞİŞİMİ VE ÇARPANLAR
3.5.1°. Kamu Harcaması Çarpanı (KG):
Kamu Harcaması Çarpanı= Yatırım Çarpanı
3.5.2° Transfer Ödemesi Çarpanı (ktr):
3.5.2° Transfer Ödemesi Çarpanı (ktr):
kadar transfer ödemesi artışının denge gelir seviyesini kaç kat artırdığını ( ) gösterir transfer çarpanı ktr = c / s dir.
Devlet tranferinin 100 arttığını varsayalım:
Burada çarpan’ ın değeri tir.
3.5.3°. Vergi Çarpanı (kt) :-c/s Vergilerin milli geliri azaltıcı etkisini gösterir.
3.5.3°. Vergi Çarpanı (kt) :-c/s Vergilerin milli geliri azaltıcı etkisini gösterir.
Dış ticaretin var olduğu bir ekonomide dış ticaret çarpan (kf) ise, kf = 1 / s + m olacaktır, (s. marjinal tasarruf eğilimidir).
Örneğin marjinal ithalat eğiliminin (m)0,20 ve marjinal tasarruf eğiliminin (s)0,20 olduğu bir ekonomide dış ticareti çarpanının değeri nedir?
tir.
DENEME SORULARI
1.Belli bir dönemde bir ülke vatandaşlarının sahip oldukları üretim faktörleri kullanarak üretilmiş bütün nihai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları ile hesaplanan değerine ne ad verilir?
1.Belli bir dönemde bir ülke vatandaşlarının sahip oldukları üretim faktörleri kullanarak üretilmiş bütün nihai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları ile hesaplanan değerine ne ad verilir?
A)GSMH B)GSYH C) Cari gelir D) Nominal hasıla E) Milli gelir
2.Safi Milli hasıla aşağıdaki eşitliklerden hangisi ile ifade edilir?
GSYH-Amortisman
B) GSMH-Amortisman
C) GSMH-Dolaylı Vergiler
D) GSMH-(Ücret+Kar+Faiz+Kira)
E) MG-Dolaylı Vergiler
3°. Vergilemenin piyasalardaki itici güçler üzerindeki etkisine büyük önem veren yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
3°. Vergilemenin piyasalardaki itici güçler üzerindeki etkisine büyük önem veren yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
Klasik yaklaşım B) Keynesyen yaklaşım C) Arz yönlü yaklaşım D) Parasalcı yaklaşım E) Yapısalcı yaklaşım
4°. İktisadın, bir bütün olarak ekonomiyi ve toplulaştırılmış ekonomik davranışı inceleyen bölümü aşağıdakilerden hangisidir? A)Sayısal iktisat B)Politik iktisat C)Normatif iktisat D)Makro iktisat E)Mikro iktisat
14°. Harcama çarpanının değeri 3 iken, kamu harcamalarındaki 100 bin YTL'lik bir artışın gelir üzerindeki etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
A)300 bin YTL artış
B)103 bin YTL artış
C)300 bin YTL azalış
D)33 bin YTL azalış
E)33 bin YTL artış
15°. Kamu harcamalarında meydana gelecek bir artışın toplam talep eğrisinde yaratacağı değişiklik aşağıdakilerden hangisidir? A)Eğri üzerinde yukarıya kayılır. B)Sağa kayar. C)Eğri üzerinde aşağıya kayılır. D)Sola kayar. E)Değişiklik olmaz
15°. Kamu harcamalarında meydana gelecek bir artışın toplam talep eğrisinde yaratacağı değişiklik aşağıdakilerden hangisidir? A)Eğri üzerinde yukarıya kayılır. B)Sağa kayar. C)Eğri üzerinde aşağıya kayılır. D)Sola kayar. E)Değişiklik olmaz
16°. Hangisi marjinal tüketim kavramı için doğrudur? A)gelirin tüketilmeyen kısmıdır. B)tüketimdeki değişmenin gelirdeki değişmeye oranıdır. C)gelir ile tasarruf arasındaki ilişkiyi açıklar. D)tüketim harcamalarının gelirden bağımsız olan kısmıdır.
17°. Aşağıdaki tabloya göre gelirin 3500 YTL’den 4000 YTL’ye çıktığı seviyede MTE kaçtır? A)0,2 B)0,5 C)0,8 D)1,2
17°. Aşağıdaki tabloya göre gelirin 3500 YTL’den 4000 YTL’ye çıktığı seviyede MTE kaçtır? A)0,2 B)0,5 C)0,8 D)1,2
18°. S= 50+0.2 Y ve l= 60+0.1 Y ise bu ekonomide denge gelir seviyesi kaçtır?
18°. S= 50+0.2 Y ve l= 60+0.1 Y ise bu ekonomide denge gelir seviyesi kaçtır?
50 B)100 C)150 D)200 E) 250
20°. S=600+0.80 Y ise marjinal tüketim eğilimi kaçtır?
A) 0.10 B)%15 C)%20 D) %25 E) %30
21°.100 birim otonom tüketimin olduğu, marjinal tüketim eğiliminin 0.75 olduğu tüketim fonksiyonu denklemi aşağıdakilerden hangisidir?
C= 0.75+100.Y
B) C= 0.25+100.Y
C) C=100+0.25 Y
D) C= 100+0.75 Y
E) C=0.25+0.75 Y
22°. Bireylerin planlanan tasarrufu artırma girişiminin, milli geliri dolayısıyla cari toplam tasarrufları aşağı çekme olgusuna ne ad verilir?
22°. Bireylerin planlanan tasarrufu artırma girişiminin, milli geliri dolayısıyla cari toplam tasarrufları aşağı çekme olgusuna ne ad verilir?
Aşın Tasarruf B) Düşük Tasarruf C) Tasarruf Paradoksu D) Değer Paradoksu E) Tüketim Paradoksu
23°.Toplam talepteki bir kaymanın üretimi veya denge geliri düzeyini kaç kat değiştireceğini gösteren katsayıya ne ad verilir?
A)Marjinal çarpan B) Ortalama çarpan C) Tasarruf çarpanı D) Çoğaltan E) Tüketim dalgalanması
24°. Otonom yatırımlardaki 50 milyon dolarlık artış milli geliri 200 milyon dolar artırıyorsa çoğaltan (k) kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
25°. Tüketim harcamaları aşağıdakilerden hangisinin bir fonksiyonudur?
25°. Tüketim harcamaları aşağıdakilerden hangisinin bir fonksiyonudur?
A) Harcanabilir gelirin B) Nominal gelirin C) Milli gelirin D) Reel GSMH'ın E) Tasarrufun
26°. Bir ekonomide içinde bulunulan dönemin geliri ile ilgisi olmayan tüketim harcamasına ne ad verilir?
Cari Tüketim B) Otonom tüketim C) Harcanabilir gelir D) Bağımsız gelir E) Zorunlu harcama
27°. Sürekli Gelir Hipotezi aşağıdaki
iktisatçılardan hangisine aittir?
A)J.M.Keynes B) D.Rıcordo C) A. Smıth
D) M Friedman E) Hicks
28°. Marjinal tasarruf eğilimi 0.75 ise marjinal tüketim eğilimi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
28°. Marjinal tasarruf eğilimi 0.75 ise marjinal tüketim eğilimi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) 0.25 B)0.35 C) 0.45 D) 0.75 E) 1
29°. Yatırım harcamalarının milli gelirdeki değişmelerden etkilenmeyen kısmına ne ad verilir?
A) Otonom Tüketim B) Safi yatırım C) Net yatırım D) Otonom yatırım E) Brüt yatırım
30°. Bir ülkede milli gelir, 800 milyon dolar arttığında ithalat 40 milyon dolar artıyor ise marjinal ithalat eğilimi yüzde kaçtır?
A) 5 B)10 C)15 D) 20 E) 25
EGZERSİZ
EGZERSİZ
Aşağıdaki fonksiyonlarıkapsıyan kapalı bir ekonomiyi varsayalım.
Özel tüketim harcamaları fonksiyonu :
Özel yatırım harcamaları fonksiyonu :
Kamu harcamaları :
1°. Bu ekonominin denge milli gelir düzeyini bulunuz.
2°. Hükümet ekonomiyi canlandırp işsizliğin yok olduğu bir milli gelir sevyesine ulaşabilmek için kamu harcamalarını arttırmak istiyor. Şayet kamu harcamalarında bir 100 kadar arttma olursa ( )
denge milli gelir düzeyini hangi sevyeyi bulur?
3°. 45 derecelik grafiği çizip hükümetin girişiminden önceki ve sonraki denge milli gelir düzeyini belirtiniz
4°. Hükemetin fonksiyonu
4°. Hükemetin fonksiyonu
uygulayıp vergi alma kararı aldığını farzedelim . Bu durumda Kamu Harcaması Çarpanını bulunuz.
5°. Analizde, vergiler dahil olunca Kamu Harcaması Çarpanını küçülmektedir ; bunun nedenini nasıl açıklıyabilirsiniz?
6°. Hükümetin girişiminden önceki ve sonraki durumlarda gerçekleşmesi beklenen
‘inin değerlerini bulunuz.
1°. Dengedeki milli gelir düzeyini bulalım.
1°. Dengedeki milli gelir düzeyini bulalım.
Piyasada denge, toplam arz toplam talebe eşit olduğunda gerçekleşeceğına göre :
2°. Kamu harcamalarında bir 100 kadar arttma durumda, toplam üeretimde kadar bir artışa neden olacaktır. Kamu Harcaması Çarpanı’indan :
Böylece 100 kadar kamu harcamalarıyla dengedeki milli gelir düzeyi 3 000 ulaşacaktır
3° Hükümetin girişiminden önceki ve sonraki durumu gösterecek 45 derecelikli iki grafiği çizelim.
3° Hükümetin girişiminden önceki ve sonraki durumu gösterecek 45 derecelikli iki grafiği çizelim.
a-) Hükümetin girişiminden önceki durum
b-) Hükümetin girişiminden sonraki durum
b-) Hükümetin girişiminden sonraki durum
4°. Vergi olduğunda Kamu Harcaması Çarpanını’nı bulalım.
4°. Vergi olduğunda Kamu Harcaması Çarpanını’nı bulalım.
Bu bulduğumuz gelir değerinden de anlılşılacağı gibi, hükümet vergiyi ugulamakla dengedeki milli gelir sevyesini aşığa doğru çekmeye neden olmaktadır (dengedeki milli geliri 2 600 dan 1 437,5’ ğa düşürmektedir).
Bu bulduğumuz gelir değerinden de anlılşılacağı gibi, hükümet vergiyi ugulamakla dengedeki milli gelir sevyesini aşığa doğru çekmeye neden olmaktadır (dengedeki milli geliri 2 600 dan 1 437,5’ ğa düşürmektedir).
Kamu Harcaması Çarpanını ise,
dan
kamu harcamalarnın arttmasından kaynaklanan üretimde arttma mıktarıda
Böylece toplam milli gelir de, 1 437,5+ 2 50 = 1 687,5 lik düşük bir düzeyine varmaktadır.
Böylece toplam milli gelir de, 1 437,5+ 2 50 = 1 687,5 lik düşük bir düzeyine varmaktadır.
5°. Görüldüğü gibi, hükümet kamu harcamalarını arttırmasına rağmen, tüketicileri vergiye tabi tutmakla, istenilen işsizlik milli gelir Y=3 000 sevesine ulaşamamaktadır. Herkese iş verebilme durumuna gelebilmesi için (yani Y=3 000 sevesine bulmak için) kamu harcamalarının 100 den daha fazla arttırılması gerekmektedir. Tam olarak, harcamaların 100 den 625 ( 1 562,5/2,5) ye yükselmesi icap etmektedir. Buradan da kamu harcaması çarpanının, vergi olması durumda, daha küçük olduğu görülmektedir. Tüketiciler vergi vermek zurunda kalınca tüketimini azaltmak mecburiyetinde kalıyorlar. Bu da üretim üzerine yansıyor ve istenildiği gibi üretimi yeterli olarak arttırmayıp ekonomide işsizlik durumu süreci devam etmektedir .
6°. Hükümetin girişiminden önceki ve sonraki durumlarda ‘nin değerlerini bulalım.
6°. Hükümetin girişiminden önceki ve sonraki durumlarda ‘nin değerlerini bulalım.
A-) Ekonomide vergi olmadığı durum.
• Hükümetin kamu harcamalarını arttırmadan önceki durumda :
• Hükümetin kamu harcamalarını arttırdıktan sonraki durumda ise :
B-) Ekonomide vergi olduğundaki durum.
B-) Ekonomide vergi olduğundaki durum.
• Hükümetin kamu harcamalarını arttırmadan önceki durumda :
• Hükümetin kamu harcamalarını arttırdıktan sonraki durumda ise :
ÖDEV
ÖDEV
Aşağıdaki fonksiyonlarıkapsıyan kapalı bir ekonomiyi varsayalım.
Özel tüketim harcamaları fonksiyonu :
Özel yatırım harcamaları fonksiyonu :
Kamu harcamaları :
1- Özel tüketim fonksiyonu hakkında ne diyebilirsiniz ? Fonksiyonun grafiğini çiziniz.
2- Bu ekonominin denge milli gelir düzeyini bulunuz.
3°. Hükümet ekonomiyi canlandırp işsizliğin yok olduğu bir milli gelir sevyesine ulaşabilmek için kamu harcamalarını arttırmak istiyor. Şayet kamu harcamalarında bir 50 kadar arttma olursa ( ) denge milli gelir düzeyini hangi sevyeyi bulur?
4°. 45 derecelik grafiği çizip hükümetin girişiminden önceki ve sonraki denge milli gelir düzeyini belirtiniz
