Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

5.2. A fzaliigi (darajasi) b o ’yicha vaqtincha to ’xtatuvchi qurilm a
5.2.1. U m um iy tushuncha.
O b ’ektlarni ishlashini, datchiklardan kelayotgan m a ’lumotlami nazorat qilish, 
qay ta ishlashda, o ’lchash asbobiari ishlaganda q o ’IInailadigan asboblarni asosiy 
programmani bajarishini t o ’xtatib boshqa tegishli boshqarish signallarini berish y o ’ li 
bilan har xil texnik harakatlarni bajarish kerak b o ’ladi [2,3,6,19,27].
Asosiy programmani 
harakatini to ’xtatish 
va uzishga o ’tkazish qism
167

---

program m asig a xizmat qilish signaliga uzishga ( t o ’xtatishga) s o ’rov yoki xizm atga 
s o ’rov deyiladi.
U zishga s o ’rov manbasi b o ’lib M P nin g INT kirishigaberiladigan asinxron 
s o ’rov signalini tashkil etadigan M P sistemani har qan day kirituvchi/chiqaruvchi 
qurilmasi m um kin , haqiqiy sistemalarda uzish s o ’rovini bir nechta manbalari mavjud.
Um um an olganda banbalar bir-biriga b o g ’liqsiz o'zla rni uzishga (to ’xtatishga) 
s o ’rovini ishlab chiqadilar. S o ’rovlar vaqt b o ’yicha kesishishi mumkin. Shuning 
uchun s o ’rovga xizmat qilish tartibini o ’rnatish uchun har bir m anbaga uni 
m a ’lumotchilik ahamiyati b o ’yicha raqam (n om er) beriladi, bu raqamni afzallik 
darajasi deyiladi. Bunday qurilmani afzalligi b o ’y ic ha uzuvchi (B PP) qurilm a 
deyiladi.
Afzalligi b o ’yicha t o ’xtatuvchi blokka, tanlangan qism programmasini 
bajarilishiga xizm at qilislmi t a ’minlaydigan, M P sistemaga beriladigan to ’xtatish 
s o ’rovini aniqlash va tegishli boshqarish signallarini uzatish vazifasi topshiriladi.
M PK IS Z.Pr kirishiga signal berish bilan to 'xtati sh s o ’rovi amalga oshiriladi. 
Bu s o ’rovni qabul qilinganligini tas d ig ’i va unga xizmat qilishni boshlanishi 
m ikro EHM boshqarish magistraliga berilgan. O B P r (Prv) signali bilan k o ’rsatiladi. 
T o ’xtatishni boshlanishida m ikroE H M buyru qlar sanagichidan buyruqlar kodini 
chiqarib olish davriga (sikliga) o ’tadi va chiqar ilgan kodni stekli ko'rs atkic hga 
joylashtriladi.
T o ’xtatish b o ’yicha beriladigan buyruq shunday bo’lishi kerakki, mik ro EHM 
uni bajarganda program mali sanagichni (buyruqla r sanagichini) tarkibini stekda 
saqlasin, keyin esa t o ’xtatish qism program m asig a xizm at qilishga o ’tsin.
Q ism pro grammasiga xizmat qilish tugagandan keyin RET b uyrug’i stekdan 
program mali sanagichni (buyruqlar sanagichini) saqlanayotgan qiymatini qaytaradi 
va asosiy programmani bajarilishini davom etadi.
Mikroprotsessorlarni buyruqlar to ’plamida bavon etilgan amallarni bajaradigan 
bitta b uyrug’i C A L L bor.
CA LL b u yrug’ini ikkita turi mavjud:
1. R ES T A R T (RST)
2. C A L L
RST 
 
b u yrug’i, 
boshqarishni 
belgilangan 
(m ahkamlangan) 
xotira 
adreslarning bittasiga beradigan bitta baytlidir.
C A L L uch baytlidir, uning birinchi baytida buyruqlar kodi 
( C A L L - C D lb) joylashgan, ikiinchi va uchinchi baytlarida esa boshqarishni uzatish 
adresi to ’g ’risidagi m a ’lumot joylash gan .
Ishlab chiqarishda bir qancha afzalligi b o ’yicha t o ’xtatuvchi qurilmalar KIS 
ko'rinishida ishlab chiqilgan. Masalan, K R 5 8 0 V N 5 9 KIS, K5891KI4, K R580V T57 
va boshqalar.