Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

5.7.4 K om pyuterni boshqa interfeyslari
Kompyuterni boshqa interfeyslariga PCI (Peripheral Com ponent interconnect 
bus) shinasini interfeysi kiradi. Bu interfeys kompyuterni tashqi qurilmalar bilan 
m a ’lumotlami tez almashinuvini ta ’minlaydi, uni ISA shinasidan tezligi ancha 
yuqori.
PCI shinasi 32 yoki 64-r azry ad ga ega b o ’lib, bu shinalar orqali navbat bilan 
ad reslar/qiymatiar uzatiladi. Q iy m atla r adreslarni uzatish m u l’tipleksor rejimi orqali 
t a ’minlanadi.
193

---

5.8. U nifikatsiyalangan in terfeysli KIS.
5.8.1. U m um iy tushuncha.
Hozirgi zam o n d a periferiya uskunalari bilan M P sistemasi ora sid a aloqani 
tashkillashtirishda aniqlik bilan kiritish/chiqarish, unifikatsiya bosh qar masi va PQ 
boshqar uv bloklari funksional imkoniyatlarini kengaytirish, u y ordam ida PQ 
interfeysiga ulanadi, va ushbu blokiarga aniq funksiyalarni bajarishga program m a 
orqali sozlash xususiyatlarini qabul qilish k o ’pincha turli unifikatsiyallangan 
pro g ram m a sozlashtiradigan elektron kiritish/chiqarish. Kiritish/chiqarish portlari, 
adapterlar, kontrollerlar va s hunga o ’xshash va hokazo boshqar uv bloklari interfeysli 
sxemalari («interfeysli KIS») tushunchasi bilan birlashtiriladi [3,27].
Turli periferiya qurulm alari M P sistemasi bilan unifikatsiyalangan interfeysli 
KIS ning yord am id a kam sonili elem entlar tuzish mumkin. Ular yuqori universalligi 
bilan farqlanadi va bajaradigan funksiyalarni pro grammala sh y o ’li bilan am alga 
oshiriladi. Interfeysli KIS lam ing funksional MP tom onid an yoki tashqi manbadan 
keladigan boshqaruv signallari ularga yuborilishi yoki ularni boshqar adigan kirish 
kom utatsiya qilish y o ’li bilan o ’rnatiladi. Natijada interfeysli KIS larning shunday 
paramegrlari o ’rnatilish im koniyati aniq ishlatilish talablariga k o ’ra y o ’nalishi, 
t a m g 'a formati, juftlik yoki toqlik nazorati va hokazolar kabi yaratiladi.
Oddiy 
hollarda 
kiritish/chiqarish 
(portlar) adreslanadigan 
buferli 
qayta 
pro grammala sh imkoniyatlari chegaralangan registrlari ishlatiladi. Faqat bir necha 
operatsiyalarni bajaradigan sodda periferiya qurilmasi boshqarm asida portlarni 
q o ’llash bo'ladi. Bu holda periferiya qurilmasini boshqarilishi kiritish/chiqarish 
buyruqlari bilan port orqali m um kin b o ’ladi.
A m m o tarkibida b o ’lgan m ikroE H M yoki MP sistema turli operasiyalarni katta 
sonini 
bajaradigan 
m urakkab 
periferiya 
qurilmalari 
hollarida 
periferiyali 
program malash tirad igan adapte rlar (PPA ) q o ’llaniladi. Periferiya qurilm asin ing k o ’p 
to'plam li operasiyalarini am alga oshirish uchun kiritish/chiqarish buyruqlari kamlik 
qiladi. PPA tarkibiga boshqaruv registri kiradi, va MP u orqali periferiya qurilmasini 
program mali boshqaruvini bosh qaruv s o ’zlaridan (BS) foydalanib am alga oshiradi. 
BS lari PPA turli qismlari ish rejimini aniqlash bilan birga kiritish/chiqarish 
buyruqlari maxsus modifikatorlarini o ’zlashtiradi.
PPA o ’ziga xos xususiyati - bu ichki o ’rnatilgan portlar mavjudligidir. Portlar 
PPA ni progr am malashtiriladigan qilish bilan bir qatorda avval kelishilgan 
proseduralarni 
yengil 
boshqariladigan ja rayonga 
aylantir adigan 
m a ’lumotlar 
buferlashini ham t a ’minlaydi. M ustavil boshqaruvli o ’rnatilgan bayroqli registr» 
mavjudligi razryadlar bilan kiritish/chiqarish so dda qurilm ala rinin g kichik sonini 
bitta PPA ga ulash uchun im koniyat yaratadi. Shunday qilib, PPA kiritish/chiqarish 
bosh qaruv qurilmasi (bloki) holida k o ’rib chiqish mumkin. u hozirgi barcha 
kiritish/chiqarish periferiya qurilmalari uchun ishlatilish» mumkin.
Bir hil interfeysli KIS k o ’p qiymatlarni uzatishda ishlatish sistemani loyihalarda 
yengillik yaratadi.
Kiritish/chiqarish turli funksiyalarini programmalashtirish uchun M P sistemalari 
ishlab chiqar uvch ig a murakkab interfeysli KIS lar ishini c huqur tushunish talabi 
q o ’yiladi. Shuni tasdiqlash mum kin -ki, PPA da ishlatiladigan turli funksiyalar
194

---

«alternativalar zolimligi» tushunchasi yaratilishiga olib keldi, chunki bir xil 
operatsiyalar turli y o ’llar yordam ida am a lg a oshirilishi mumkin.