Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

6.1.3. M ik rok on trollerlar registrlari.
H am m a MPS lar kabi MK lar ham o ’z registrlariga ega b o ’iib, ularning mavjud 
resurslarini boshqarishda q o ’llaniladi. Bu registrlar qatoriga ak sariy at protsessor 
registrlari (akkumulyator, holat registrlari, indeks registrlari), b oshqaruv registrlari 
(uzlukiikni 
boshqaruvchi 
registrlar, 
taymerlar), 
kirish/chiqish 
qiymatlarini 
t a ’minlovchi registrlar (port qiymatlar registrlari, kirish/chiqish qiymatlarinin g 
paralel, ketma-ket yoki analogik boshqaruv registrlari). Bu registrlarga turlicha 
murojaat etish mumkin.
RISC-protsessorli MK larda h a m m a registrlar ( k o ’pincha a kkum ulyator ham) 
aniq berilgan adreslar b o 'y ic h a joylashtiriladi. Bu esa, protsessor faoliyatida yuqori 
darajada erkinlikni ta ’minlaydi.
Muhim 
masalalardan 
biri 
MK 
lam in g adreslar m akonida registrlarni 
joy lash tirish hisoblanadi. B a ’zi bir M K larda ham m a registrlar va qiy m atl ar xotirasi 
bir adreslar makonida joylashtiriladi. Bu esa qiymatlar xotirasi. registrlar bilan 
birikkan holatini anglatadi. Bunday holat '‘xotiradagi MK res ursinin g k o ’rinishi” deb 
ataladi.
Bosh qa MK larda kiritish/chiqarish qurilmasining adres makoni um um iy xotira 
m akonidan ajratilgandir. Garvard arxitekturasiga eg a b o ’lgan protsessorlarda 
kirish/chiqish adresining alohida b o ’lishi, uning bir qancha imkoniyatini oshiradi va 
kirish/chiqish registriga murojaati vaqtida buyruqlarni o 'q im o q imkoniyatini beradi.
6.1.4. M ikrokontrollerlar steki.
MK larda TX Q qiymatlari programmalarni chaqirishda va uzilishlar ustida 
ishlashda foydalaniladi. Bu operatsiyalarda program ma tarkibidagi hisobchi va asosiy 
registrlar (a kkumulyator, holat registri va boshqalar) saqlanib qoladi va keyinchalik 
asosiy program m a ga qaytishda tiklanadi.
Fon-n ey m an arxitekturasida xotiraning bir sohasidan foydalanilib, stekni 
realizatsiyasini ham t a ’minlaydi. Bir vaqtda turli xil xotiralarga m uroja at qilish, 
qurilm anin g ish qobiliyatini susaytiradi. Xususan, program m a osti chaqirish b u y ru g ’i 
bajarilayotgan paytda, keyingi buy ru q stekga hisobchi pro g r a m m a joylashtirilg andan 
s o ’ng tanlanadi.
Garvard arxitekturasida stek opreatsiyalari, ular uchun alohida m aqsadda 
ajratilgan xotirada olib boriladi. Bu esa garvard arxitekturasida pro g r a m m a osti 
chaqirilgan buyruqlarni bir vaqtda olib borishini anglatadi.
Ikkala arxitekturalar MK ni xotira hajmi chegaralanganligini y o d d a t u t i s h lozim.
212

---

Agar protsessor alohida stekga ega b o ’lib, unga yozilgan qiymatlar hajmi stek 
hajmidan yuqori b o ’lsa, unda stek k o ’rsatgichining siklik o ’zgarishiga olib keladi va 
u oldin t o ’ldirilgan stek yacheykasiga murojaat qilishni boshlaydi. Natijada, ost 
programmalarni nihoyatda k o ’p chaqirilishi stekda qaytish adresini xatoligiga olib 
keladi. A gard a M K xotiraning umum iy hajm id an foydalanilsa, stekning to ’lib 
toshishi natijasida D X Q ga stek qiymatlarini yozib q o ’yish havfi tu g ’iladi.