Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

1.5.2. K 1 8 1 0 V M 8 6 m ik r o p r o ts e s s o r i.
K 1 8 1 0 V M 8 6 m ik r o s x e m a bitta kristalli 16 bitli M P b o ’iib, yuq o ri sifatli p- 
M O P t e x n o l o g i y a s i a s o s i d a ish lab c h iq a r ilg a n . M i k r o s x e m a k ristalin in g g e o m e t r i k
o ’lchovi 5 ,5 x 5 ,5 m m b o ’iib, 2 9 0 0 0 t r a n z is t o rl a r g a e g a v a + 5 V m a n b a d a n 1,7 V t 
q u v v a t i s t e ’m o l qiladi.
49

---

S x e m a
4 0 - c h i q i s h l i
k o r p u s d a
i s h l a b
c h i q a r i l a d i .
T a s h q i
t a k t l i
g e n e r a t o r d a n
7 5 M G t s q a y t a r i l i s h
c h a s t o t a l i b i r f a z o l i
i m p u l ’s l a r b i l a n
s i n x r o n l a s h t i r i l a d i . M a ’l u m o t l a r b i l a n i s h l a s h n i a s o s i y o p e r a t s i y a l a r i ( q o ’s h i s h ,
a y i r i s h , l o g ik a m a l l a r ) r e g i s t r - r e g i s t r t u r d a g i u c h t a k t d a b a j a r i l i b , t a k t i m p u l ’si 
d a v r i
2 0 0 n s
b o ’ l g a n d a ,
1 , 6 6 - 1 0 6 
o p / s
t e z l i k n i
t a ’m i n l a y d i .
R e g i s t r l i
y u b o r i s h l a r m a k s i m a l t e z l i k d a ( 2 t a k t ) , h a m d a b a ’zi b i r o p e r a n d l i b u y r u q l a r
( m a s a l a n , 1 b i t g a s i l j i s h , i n k r e m e n t , d e k r e m e n t , b a y r o q l a r b o s h q a r u v i ) a m a l g a
o s h i r i l a d i .
K 1 8 1 0 V M 8 6 m i k r o p r o t s e s s o r i ( k e y i n c h a l i k V M 8 6 d e b k e t i l g a n ) 14 t a 16- 
bitl i ic h k i r e g i s t r g a e g a b o ’ iib, t a s h q i x o t i r a v a k i r i t i s h / c h i q a r i s h p o r t l a r i b i l a n
a l o q a q i li s h u c h u n 16 b i tl i m a ' l u m o t l a r s h i n a s i n i y a r a t a d i . A d r e s l a r s h i n a s i 2 0
c h i q i s h g a e g a b o ’ iib, 1 M b a y t = 2 2b e v o s i t a a l o q a q i l i s h i m k o n i y a t i n i y a r a t a d i .
X o t i r a f a z o s i 6 4 K b a y t l i s e g m e n t l a r g a b o ’l i n a d i , M P i x t i y o r i y v a q t
m o m e n t i d a d a s t u r i y t a n l a n g a n j o r i y t o ’r t t a s e g m e n t y a c h e y k a l a r i g a m u r o j a a t
q i la d i .
17
N M l
C P U
ADO
18
IN T
A D I
A D 2
10
C
Л О З
21
A D 4
SR
ADS
22
R D Y
ADO
AD7
2 3
T [: S I
ADS
a d o
,,
AD 10
m n
/
m x
A D I ]
AD 12
AD 13
30
A D 14
■
1У1 I 
■
А Ш 5
A16/AS3
A 1 7/AS4 
A i S/A.S5
3 1 IIOI.DUV
Al')/AS(i
BHE/AS7
RD
|
WR(L)
G N D
М/Ю
20
DT/R
I T " '
G N D
DEN
40
A LE
INT A
i.9~rasm . K 1 8 ! 0 l 'M 86 s e r iy a d a g i m ik ro s x e m a n i sh a rtli g r a fik b e lg ila n is h i
50

---

X o t i r a
s e g m e n t a t s i y a s i
f i z i k
a d r e s l a r n i
h i s o b l a s h
m e x a n i z m i n i n g
q u l l a y l i g i n i y a r a t a d i v a p r o g r a m m a l a s h v a s o z l a s h n i s o d d a l a s h t i r i s h p r o g r a m m a
v o s i t a s i n i n g m o d u l l i l o y i h a l a s h t i r i s h g a i m k o n i y a t y a r a t a d i .
K I S n i n g c h i q a r i s h s o n i a r n i k e r a k l i d a r a j a d a q i s q a r ti r i s h u c h u n k i c h i k 16 
a d r e s l i s h i n a l a r v a q t m o b a y n i d a m a ’l u m o t l a r s h i n a s i b ila n m u l ’t i p l e k s i y a l a n i b
y a g o n a a d r e s l a r / m a ’l u m o t l a r s h i n a s i n i ( A M S H ) y a r a t a d i .
T o ’rt in c h i
k a tta
a d r e s l a r s h i n a s i s h u h o l d a h o l a t s h i n a l a r i b i la n m u l ’t ip l e k s l a n a d i. U s h b u s h i n a l a r
s i g n a ll a r in i s i s t e m a d a q o ’lla sh u c h u n t a s h q i s x e m a l a r y o r d a m i d a a jr a ti s h lo zim , 
y a ’ni s h i n a l a r n i d e m u l ’t i p l e k s i y a l a s h a m a l g a o s h i r i la d i .
K i r i t i s h / c h i q a r i s h a m a l in i b a j a r i s h u c h u n 8 y o k i 16 bitli a d r e s l a r i s h la tila d i, 
c h u n k i a s o s i y x o t i r a g a k i r i s h d a n t a s h q a r i M P x o tir a s i s i g ’i m i n i n g h a j m i 6 4 K b a y t
b o ’l g a n p o r t l a r g a ( k i r i t i s h / c h i q a r i s h r e g is tr l a r i ) m u r o j a a t q ilis h i m u m k i n . V M 8 6
K I S d a 2 5 6 g a c h a v e k t o r l a r s o n i b o ’l g a n v e k t o r b o ’y i c h a k o ’p s i s t e m a l i u z il i s h
a m a l g a o s h i r i l a d i . U z i li s h q i s m p r o g r a m m a a d r e s l a r i 1 K b a y t h a j m d a g i s o h a n i
e g a l l a b , k i c h i k a d r e s d a n b o s h l a b x o t i r a d a j o y l a s h g a n b o ’ladi. X o t i r a g a b e v o s i t a
m u r o j a a t q ilis h
h a m
i n o b a t g a o l i n g a n
M P o ’z ishini t o ’x ta tib , a d r e s l a r
m a ’l u m o t l a r va b o s h q a r i s h s h i n a l a r i n i u c h i n c h i h o l a t g a o ’t k a z a d i .
V M 8 6 m i k r o p r o t s e s s o r i V M 8 0 M P ni m u k a m m a l a s h t i r i l i s h i n a t i j a s i d a hosil 
b o ’l g a n v a u l a r n i n g p r o t s e s s o r l a r i n i n g a r x it e k t u r a s i b i r - b ir i g a o ’x s h a s h l i k la r i
k o ’p d ir . V M 8 0 b u y r u q l a r s i s t e m a s i va p r o g r a m m a k ir itis h tu g u n la r i V M 8 6 n i n g
b u y r u q l a r s i s t e m a s i va t u g u n l a r i n i n g a s o s i y b a z a s i b o ’lib h i s o b l a n a d i . U s h b u
k i r is h p r o t s e s s o r l a r n i n g o ’x s h a s h l i g i , p r o g r a m m a l i b irii g i p a s t d a n y u q o r i g a
b o r i s h i k o ’r i n a d i , s h u n i n g u c h u n V M 8 6 g a V M 8 0 n i n g p r o g r a m m a t a ' m i n o t i n i
is h l a t i s h
m u m k i n .
V M 8 0
p r o g r a m m a l a r i
m a s h i n a
til i d a
b o ’lib, 
V M 8 6
m i k r o p r o t s e s s o r i t o m o n i d a n b e v o s i t a b a ja r il n t a y d i , lekin u l a r V M 8 0 a s s e m b l e r
t il i d a n V M 8 6 a s s e m b l e r tilig a o s o n l i k b i la n o ’t k a z ila d i.
M i k r o p r o t s e s s o r n i n g c h i q i s h l a r i n i v a z i f a l a r i .
K I S n i n g c h i q a r i s h l a r i m v a z if a la r i M P ish las h r e ji m ig a b o g ' l i q ( 1 . 9 - r a s m ) 8 
t a c h i q i s h l a r i k q i l a m c h i b e l g i l a n i s h g a e g a b o ’ lib, q a v s n i i c h id a g i b e l g i l a n i s h
m a k s i m a l r e j i m g a t o ’g ’ri k e la d i. 1 . 8 - j a d v a l d a ik k a l a r e jim u c h u n u m u m i y
b o ’lg an M P c h iq i s h l a r in i v a z i f a l a r i k o ’rs a t il g a n , 1 . 9 - j a d v a l d a f a q a t m i n i m a l
r e j i m d a i s h l a t i l a d i g a n c h i q i s h l a r n i n g v a z if a la r i k o ’r s a tilg a n , 1 , 1 0 - j a d v a l d a e s a - 
m a k s i m a l r e j i m d a g i l a r . Z h a r f i b ila n u c h s t a b i l li c h i q i s h l a r b e lg i l a n g a n b o ’lib, u lar 
M P e g a l l a s h r e j i m i g a o ’tis h - u c h in c h i ( y u q o r i O m l i ) h o l a t i g a o ’tk a z i la d i.
M P n i n g s ig n a l lari f u n k s i o n a l v a z i f a s in i va m i n i m a l r e j i m d a i s h la tilis h
x u s u s i y a t l a r i n i t o ’la r o q k o ’rib c h i q a m i z .
A B 1 5 - A D O - a d r e s / m a ’l u m o t l a r s h i n a s i o r q a li ikki y o ’na lis h li m u l ’tip l e k s l i
( q o ' s h m a ) , turli v a q t d a a d resli a x b o r o t v a m a ’l u m o t l a r y u b o r i la d i . S ikl n i n g
b i r in c h i t a k t i d a s h i n a l a r s h i n a l a r - E Q g a y o k i t a s h q i q u r i l m a g a ( T Q ) m u r o j a a t
q i li s h sikli - M P u s h b u s h i n a g a k i c h i k 16 bit x o tir a a d r e s i y o k i t a s h q i 
q u r i l m a n i n g t o ’ la a d r e s i , u s h b u a d r e s sikl m o b a y n i d a h i s o b g a o l in i b , s a q l a n i l is h i
l o z i m , s h u n i n g u c h u n A B s t r o b i y o r d a m i d a a d r e s a x b o r o ti t a s h q i r e g is tr-
51

---

z a s h y o l k a g a
y o z i l i b
q o ’y i la d i .
R e g i s t r - z a s h y o l k a
u c h t a
s t a b il
c h i q a r i s h
b u f e r l a r i g a e g a b o ’lishi v a y u q o r i ish q o b i li y a ti b o ’l g a n d a k a m v a q t o ’z g a r i s h i n i
t a ’m i n l a n i s h i k e r a k . S i k l n i n g i k k in c h i y a r m i d a s h i n a l a r A O 1 5 - A B 0 s h i n a l a r i
b o ’y i c h a m a ’l u m o t l a r a d r e s i y o k i k o m a n d a l a r b a y tl a r i B E K m a ’ l u m o t l a r s tr o b i 
b i la n k u z a t i l i b b o r ila d i.
A