Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

9.5-rasm. Transformatorli galvanik bog ’lanishni printsipial sxemasi.
327

---

С = 4 7 0 0 М Ф
Kirish
о -
R i=50 Ом
N
<
> C'hiqish
a)
5 В
R . - 270 Ом
К i ( p i m i
^
0 —
* 
C'hiqish
и
7Г
/ 'A
6
_ L
■ 
"
9 .6 -ra s m . R a q a m li s ig n a U ( ir n i a n a lo g li s ig n a /g a g a lv a n ik b o g 'I o x c h i (a ) r a a n a lo g li 
s ig n a lla r n i r a c /a m lig a a y l a n l i r u r c h i (b ) s x e m a la r.
9.3. Sath o’zgartirgichi.
Kuchlanish bo’ lgichlarini kuchtanishning yuqori sathlarini past sathlarga 
o'zgartirish uchun qo'llaniladi. 9.7-rasmda is'temol nianbaining yuqori sath!i 
kuchlanishda 
ishlaydigan 
KM D P 
turidagi 
sxemaning 
iste’ mol 
manbai 
kuchlanishining past sathida ishlovchi K M D P turidagi sxemalari bilan ulanishiga 
mos keltirilgan. Sxcma uchun R I 20 kOm R ;-1 0 kOm qarshiliklarini tavsiya qilish 
mumkin. Sath o'zg a ilirg ich in in g dinamik xususiyatlarini yaxshilash uchun 
kompensatsiyalovchi elementlarni qo'llash mumkin.
328

---

r
2
9 .7-rasm. Optron asosidagi aloqa kanalining chiqishida galvanik 
boglanishlarni amalga oshirish sxemasiga misol.
9.8-rasm. Kuchlanishlarni sathini о ’zgartirgichni strukturali sxemasi.
Kontrollerlami, 
mikrokontrollerlarni 
robotlar, 
manipulyatorlar, 
tibbiyot 
texnikalari hamda boshqa nazorat qiluvchi va boshqarish ob’ektlarini ijro etuvchi 
mexanizmlari bilan ulanishlariga alohida talablar mavjud.
9.4. M ikroprotsessorli sistem alarda ishlatidigan aloqa yo’llarining 
signallari.
Fan-texnikaning rivojlanishi sari ma’ lumotlami uzatishda har x il aloqa 
yo’ llaridan foydalanilmlqda, bu aloqa yo’llari ma’ lumotlami turi yoki ishlatilishi 
joyiga qarab qo’ llanilmoqda.
Aloqa yo’ llari quyidagi turlarga ajratilishi mumkin:
A) Elektr simlar;
B) Radiotrakt;
V) Optik tolali (nur o’tkazuvchi shisha tolali) kabel;
G) Antennali usul;
Bu aloqa yo’ llaridan uzatilayotgan signallarning diagrammalari ham har xil 
bo’ ladi, biz bularni keyinchalik ko’rib o’tamiz. Aloqa yo’ llarining ma’ lum
329

---

kam chiligi va afzaliigi bordir. Masalan: optik to la li kabeldan bir vaqtda bir nechta 
signalni yuborish mumkin. bu kuchlanishsizdir, ya’ ni tok urish xavfi yo ’ q. Bu yerda 
signal toldalarini birlashtirish uchun maxsus qurilm a kerak bo’ ladi, narxi qimmat. 
20° burchak ostida ko ’ proq burilsa sinadi. Uzatuvchi va qabullovchi qurilmasi 
bo’ lishi kerak.
Antennali usulning afzaliigi: bunda ma’ lumotni havodan elektromagnit 
to 'lq in la r orqali uzatiladi.qabullash va uzalish antennalari orqali amalga oshiriladi. 
Juda katta tejamkorlikka egadir.
Elektr simlari esa ko'p kamchiliklarga ega, masalan: liniyadan ma’ lum 
kuehlanish berib turish. iqtisodiy xurajat qilish, uzilish k o 'p lig i. yuborila}otgan 
signallarga xalnqitning ick'l'onni k o 'p lig i. boshqarish ma’ lum chegaralangan jo>da 
b o 'lish lia i. chasloia o ra iig 'in i chegaralanganligi va boshqalar.
(
)>garmas tokning 
>oki kuchhm ishning im p u l's la rin in g video im p u l's la r 
dexiiadi. 
O'zgnrnias 
tokn ing im p u l's la rin i y u q o ri chastotali tebranishlar bilan 
]<>"liliry a n im p u l’ slarga n K iio im p u l'sla r >oki o'zgaruvchan tok im p u l's la ri deyiladi.
> 
akka 
in ip iii's ia r am plitudnsi 
( A
) \
a 
( 
T
) 
bilan 
tavsifianadi. O '/g a rm a s tok voki 
kuehlanish im pul'sning u /im lig i 
deganda 
shunday vaqt 
o r a lig 'i nishn nilad iki. bn 
vaqt 
oralig'nia 
tok 
va kuchlanishning 
b ir 
zumdagi 
q iym ati 
uning nniplitmiasining 
\annisi(1:m
oshgan 
b o 'lis h i kerak. O Vgaruvchan tok 
im ptil'sining u/u n ligi deganda 
shtiiid.A \4Kjt o ra lig 'i 
tusbtmikidiki. 
bn 
vaqt 
o ra lig 'id a im p u l'sn in g aniplituda.sini 
\
amiisidaii oshganda tebranisiini 
to"idiradigan 
toTqinning \o v i tushuniladi. 
Odaida
• ixb o ro iia r 
sifatida bittagina im pul's yuborilmasdan 
ketma-ke! 
im pul'slar yuboriladi. 
N'ideoimpiil'slarning ketma-ketlik 
davrini 
quyidagi 
rastnda 
chiz.ib kohiramiz. 9.9- 
rasm. 
Bu 
im p u l's
amplitndasidan 
tashqari q a vta rilish i. 
davri T 
va iin p iil's n in g
eh uq un lgi i (skvajno sth bilan ham xarakterlanadi.
T