Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

M a ’lu m o t la r n i c h i q a r is h q u r i l m a l a r i g a q u y i d a g i l a r k irad i:
- printerlar - m a ’lumotni q o g ’ozli tashuvchid a qayd etish uchun yozuvchi 
qurilma;
- grafik quruvchilar (plotterlar) - grafik m a ’lumotni (grafiklar, chizmalar,
80

---

rasmlar) SHK dan q o g ’ozdagi tashuvchig a chiqarish uchun.
A lo qa va telekomm unik atsiya qurilmalari asboblar va avtom atlashtirishning 
b oshqa vositalari bilan aloqa qilish uchun ham d a SHK ni aloqa kanallariga, boshqa 
E KM va hisoblash tarmoqlarig a ulash uchun ishiatiladi.
Yuqorida aytib o ’tilgan qurilm alarn ing k o ’pchiligi shartli ajratilgan guruhga -
m u l ’timedia vositalariga mansubdir.
M u l’timedia (m u l’timed ia - k o ’p vositalilik) vositasi - bu apparat va dastur 
vositalari t o ’plami b o ’iib, u o d a m g a kom pyuter bilan o ’zi uchun tabiiy b o ’lgan turli 
xil muhitlarni: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiya va b. ishlatib, muloqot 
qilishni t a ’minlaydi.
M u l ’timedia vositalariga quyidagilar kiradi: m a ’lumotlami nutqli kiritish va 
chiqarish 
qurilmalari; 
kuchaytirgichli. 
tovush 
kolonkali, 
katta 
videoekranli 
mikrofonlar va videokameralar, akustik va videotasvirga oluvchi tizimlar; tasvirni 
video m ag nitofo ndan yoki vid eokam era dan oluvchi va uni SHK ga kirituvchi tovushli 
va videoplatalar, video ushiab oluvchi platalar; hozirdayoq keng tarqalgan skanerlar 
(chunki ular kompyuterga yozilgan matnlarni va rasmlarni avtomatik kiritish 
imkonini beradi); va nihoyat, k o ’pincha tovushli va vid eo m a’lumotlarni yozish uchun 
ishlatiladigan, optik diskdagi katta simli tashqi eslab qolish qurilmalari.
S H K
k o n s t r u k t s iy a s i.
Konstruktsiya jihatd an SHK markaziy tizim bloki 
k o ’rinishida bajarilgan, bu blokka raz’yomlar-ulanish joylari orqali tashqi quriimalar: 
xotiraning qo'sh im ch a bloklari, klaviatura, displey, printer va boshqalar ulanadi.
Tizim bloki odatda o ’z ichiga tizim platasi, m anba bloki, disklardagi 
y i g ’uvchilar, q o ’shimcha quriimalar va nazoratchilar bilan kengaytirish platalari- 
tashqi quriimalar adapterlarini oladi.
Tizim platasida (k o 'p in ch a uni bosh (onalik) plata - motherboard deb atashadi) 
o ’z navbatida quyidagilar joylashadi:
• mikroprotsessor;
• matematik soprotsessor;
• taktli im pul’slar generatori;
• O Q va D EQ Q modullari (m ikrosxemalar);
• C M O S - xotira mikrosxemasi;
• klaviatura, KMDY va E M D Y adapteiiari;
• uzilishlar nazoratchisi;
• taym er va boshqalar.
Ularning hammasi bosh plataga ra z'yom la r (slotlar) yordam ida ulanadi.