Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

I B O B . M I K R O K O N T R O L L E R L A R , M I K R O E H M S H A X S I Y
K O M P Y U T E R L A R N I S I N F L A R I V A A R X IT E K T U R A L A R I .
1.1. A s o siy tu s h u n c h a . M ik r o p r o ts e s s o r n i p a y d o b o ’lish s a b a b la r i,
r iv o jla n ish ta r ix i.
E H M ni M P a s o s i d a q u r g a n i m i z d a E H M b ah o s i a v v alg i q u r ilg a n E H M g a
nisb ata n 1000— 1 0000 m ar ta , o ’lc h o v katt alik lari e s a (2 -3 )* 10 000 m a r t a k a m a y a d i.
M P q o ’llash o ’lc h a g ic h q u r i lm a la r n i " i n te lle k tu a l” q u r i lm a la r g a a y la n tir ad i. Bu 
q u r iim a la r o ’ l c h a n a y o t g a n m a ’l u m o t l a m i ke rakli b o ’ lgan d a r a j a d a m a t e m a t i k q a y ta
ish lov o ’t k a z i s h g a q o d ir d ir , h a m d a u la m i i n s o n g a q u lay b o ’lgan k o ’rin is h d a
c h iq a rib beradi lar.
O ' l c h a g i c h q u r i im a la r m a ’l u m o t l a m i o ’l ch a g ich s i s t e m a bilan b o g ’la n m a g a n
k o ’rin is h d a b a ja r a d i g a n b o ’lsa, M P m a ’l u m o t l a m i t o ’liq ( k o m p le k s ) q a y t a ishlas hni 
t a ’m in lay d i.
A g a r d a M P m a ’lu m o t l a m i o ' l c h a g i c h s i s t e m a s i n i n g bitta z v en o s i si fa tid a
b o ’lsa, M P m a ' l u m o t l a m i t o ’liq q a y ta ishlashi m u m k i n yoki bir q is m in i q a y ta
ishlab, t o ’liq h is o b la s h m a s a l a s i n i m a ’l u m o t l a m i o ' l c h a g i c h s i s t e m a s i g a q oldiradi.
M P
o ’l c h a n a y o t g a n
k a tta lik larn i 
m a t e m a ti k
q a y ta
ish las h d an
tas h q ari 
a s b o b l a r n i n g kerakli e le m e n t la r i n i u l a y d i g a n ( o ' z a d i g a n ) , b u y r u q , xab arlarin i qabul 
q ila d ig an , c h iq i s h d a g i katta lik larn i u z a ta d ig a n va s h u n g a o ’x s h a s h b o s h q a r u v c h i 
q u r iim a la r v a zifas in i h a m b aja rad i.
M a ’l u m o t l a m i o ' l c h a g i c h te x n ik a s id a , t e l e m e x a n i k a d a , tel e b o s h q a r i s h va 
telero s tla sh s i s te m a la r id a e le k trik v a n o e le k tri k b o ’lg an k att ali klarni o ’lc h a g a n d a
M P q u y id ag i a so siy v a z if a la r n i b aja radi:
1. O ’lchash
c h e g a r a l a ri n i
a v to m a ti k
r a v is h d a
b elg ilas h ,
a d d a p t i v
v a
m u l ’tip lik ativ x ato lik la rn i tu za tis h ;
2. O ’z g a r u v c h a n v a o ' z g a r m a s to kla rni ta q q o s lo v c h i q u r iim a la r d a te n g la s h
ja r a y o n in i a v to m a ti k r a v is h d a b o s h q a r is h ;
3. Q i y m a tla r n i b i r la m c h i q a y ta ish lash, e n g katta q i y m a t d a n o ’z g arish in i 
an iq la sh , 
c h e g a r a
s h a r tla r ig a
y a q in la s h is h
v a q tl a rin i 
( n u q ta la r in i)
a n iq la sh , 
m a k s im u m — m i n i m u m ( e n g k att a yoki e n g k ich ik ) n isbatl arin i h is o b las h , d o i m i y
q i y m a t la r g a k o ’pa y ti rish va b o ’lish;
4. Sta tik q iy m a tla r n i q a y ta is h l a s h d a aniq v a q t o r a l i g ’ida t e k s h ir ila y o tg a n
k att a lik larn in g o ’rtac h a q i y m a t in i an iq la s h ; v a ria ts iy alarn i, d is p e rts iy a larn i, o ’rta cha 
k v a d rat q iy m a t va b o s h q a l a r n i h iso b las h :
5. Q i l in a y o tg a n sa rflarn i h i s o b l a s h , t e r m o e l e m e n t l a r n i n g n o c h iz iq li tavsifini 
h is o b g a o lg an h o ld a u l a r n i n g h a ro ra tin i h a m d a a tr o f - m u h it h a rora tin i a n iq lash;
6. Q u r i l m a l a r n i n g f u n k ts io n a l tu g u n la rin i (u z ella rin i) d ia g n o s ti k a qilish , o ’lchash
o ’tk az is h d an ilgari m u r a k k a b q u r i l m a l a r n i n g a so siy t u g u n la r in i ishchan li ish las hini, 
yoki i s h la m a y o tg a n in i a n iq la b , u larn i tes t orqa li q a y d e tu v c h i q u r i l m a g a c h iq a r ib
berish;
7. A lo h id a v a zifani b a ja r a y o t g a n o ’ lch o v ch i o ’z g a r tir g ic h t u g u n in i n g ishlashini 
bosh q arish , j u m l a d a n , o ’zlu k s iz r a q a m li o ’z g a r tir g ic h ( U R O ’ ) va b o s h q a l a r n i n g
ishlashini;
8. B eril gan p r o g r a m m a a s o s i d a tas h q i v a q o ’s h i m c h a b lo k la r b ila n b irg alik d a
12

---

o ’lchash j a r a y o n i n i b utkul b o sh q a rish ;
9. T e l e m e x a n i k a q u r i lm a la r id a o d d iy v a h i m o y a l a n g a n k o d d a rn i tashkil etish da, 
ularni ty o k ir is h d a , m a ’lum otli v a hal q ilu v c h i tes kari u las hla rni tas h k il eti sh da;
10. P r o g r a m m a a s o s i d a i sh lay d ig a n , s o d d a l a s h g a n T M s istem asin i q u r i s h d a v a
s h u n g a o ’x s h a s h h olla rda.