Milagkj o fu’d’kZ

kyk dh R;kauh Jhd`’.kkaP;k cksy.;kyk xzaFkkpk vkdkj fnyk ¼Kk-18-1707½- vkf.k rksp gk xzaFk JhO;klkaph ins ikgrk ikgrk JhKkusÜojkauh vkrk ejkBh Hkk’ksP;k :ikus ,sd.;kP;k ekxkZyk vk.kyk vkgs ¼Kk-18-1708½- R;kaukgh xhrkxzaFkkps fooj.k djrk ;srsp ¼Kk-18-1717½ o R;kaP;klkj[;k lkekU; yksdkaukgh xhrk izkd`r Eg.kts ejkBh Hkk’ksr vkf.krk ;srs ;kr v;ksX; vls dkghp ukgh ¼Kk-18-1720½- cki iq¼12½ Hkk’;dkjkaps ekxZn”kZu %& JhKkusÜojkauh xhrkFkkZP;k fBdk.kh iksp.;klkBh JhO;klkapk tlk ekxksok ?ksryk vkgs rlsp Hkk’;dkjkaps ekxZn”kZugh ?ksrys vkgs- rs Eg.krkr& ^Hkk’;dkjkarsa okV iqlrqA v;ksX;gh eh u iorqA dsa tkbZuAA^ Kk-18-1722AA- eqykyk ckikaP;k ikmykaP;k ekxksekx pky.;kyk Locq)hph vko”;drk iMr ukgh R;kizek.ks JhO;klkaP;k laLd`r xzaFkkpk tlk vFkZ JhKkusÜojkauh letyk rlk vFkZ dj.;kr R;kauk lkekU;r% dkghp vMp.k ;s.kkjh ukgh- ;kpk vFkZ vlkgh ?ksrk ;srks dh xhrsrhy rÙoKku ¼o vU; fo’k;½ R;kpizdkjs R;kaP;kgh xzaFkkr vkys vkgsr- JhKkusÜojkaph Vhdk okpyh rj dq.kkpkgh lgt let gksbZy dh R;kaps v}Sr rÙoKkup vkgs] R;kf”kok; nqljs dk.skrsgh uko R;kaP;k fl)kUrkyk nsrk ;s.kkj ukgh- R;kaP;k xzaFkkr loZ= v}Sr osnkUrkpkp fo’k; vkyk vlY;kus o R;kaP;k dkGh egkjk’Vªkr loZ= Jh”kadjkpk;kZaP;k v}Sr osnkUrkpsp izpyu vlY;kus R;kapk VhdkxzaFk okp.kkÚ;k dq.kkP;kgh eukr Hkk’;dkj Eg.kts Jh”kadjkpk;Zp vlkp let R;kaP;k dkGh o R;kuarjgh “ksdMks o’ksZ jkfgyk vlkok- i.k R;kauh Hkk’;dkj Eg.kwu dq.kk vkpk;kZaps uko ?ksrys ukgh R;keqGs la”k; ?ks.;kyk tkxk mjyhp- Jh,dukFk T;kaps JhKkusÜojkaP;k loZ xzaFkkaps] fo”ks’kr% KkusÜojhps l[kksy v/;;u gksrs] R;kauh vkiY;k izeq[k xzaFk ,dukFkh Hkkxor&Hkkxor iqjk.kkP;k ,dkn”k Lda/kkojhy ejkBh Vhdk&;kP;k eaxykpj.kkr ^oanwa vkpk;Z “kad:A tks xzaFkkFkZfoosdprq:A^ ¼,d-Hkkx-1-118½ vlk Jh”kadjkpk;kZaPkk ukefunsZ”kiwoZd mYys[k dsyk vkgs- KkusÜojh xzaFkkrhy vFkkZP;k izdk”kkrp R;kauh Hkkxorkrhy laLd`r ÜyksdkaPkk vFkZ ykoyk vkgs- rsOgk JhKkusÜojkauk Jh”kadjkpk;Zp Hkk’;dkj Eg.kwu vfHkizsr vkgsr vls Jh,dukFkkaps er vlY;kps Li’V vkgs-
¼13½ egkjk’Vªh; lk/kqlarkapk HkfDrlaiznk; %& yksdekU; fVGdkaP;k ^Jhe˜xon~xhrkjgL; vFkok deZ;ksx”kkL=^ ;k iqLrdkph ifgyh vko`Ùkh twu 1915 e/;s izfl) >kyh o ;k iqLrdkr xhrspk izfrik| fo’k; deZ;ksx vkgs gs er vfr”k; izHkkohi.ks ekaMys vkgs- ;k iqLrdkrhy ^fo’k;izos”kk^r R;kauh KkusÜojh xzaFkkfo’k;hgh vkiys er lkafxrys vkgs- R;kaP;k ers ^”kkadj&laiznk;krhy ek;kokn u Lohdkfjrk }SR;kaps fdaok fof”k’Vk}SR;kaps gs fujfujkGs HkfDrij laiznk; izo`Ùk >kysys vkgsr^ ¼i`-16½- egkjk’Vªkrhy lk/kqlarkaP;k laiznk;kfo’k;h lkaxrkuk rs Eg.krkr dh ¼”kkadj laiznk;krhy½ ek;kokn o v}Sr Lohdk:ugh ;k lk/kqlarkauh HkDrhps leFkZu dsys vkgs o HkfDrekxZ gs lk/ku vR;ar lqyHk gks; vlk ;k iaFkkrhy yksdkapk lokZal mins”k vkgs- v}Sri;Zolk;h HkfDrkekxZp xhrsrhy eq[; izfrik| fo’k; gks; ¼i`-16½ vls ;k laiznk;krhy yksdkaps Eg.k.ks vkgs-
¼14½ yksdekU;kaP;k ers KkusÜojh gk Lora= xzaFk %& yksdekU; iq¼15½ Jh”kadjkpk;kZaP;k erkrhy xzká o vxzká Hkkx %& yksdekU; fVGdkauh JhKkusÜojkauk Jh”kadjkpk;Zp Hkk’;dkj Eg.kwu vfHkiszr vkgsr vls Li’Vi.ks EgVys vkgs- T;k lk/kqlarkaP;k erkr v}Sr] ek;kfeF;kRo o deZR;kxko”;drk gs Jh”kadjkpk;kZaps fl)kUr xzká /kjys vkgsr rks ^iaFk Jh”kadjkpk;kZaP;k iwohZiklwu pkyr vkysyk vkgs vls fnlwu ;srs^ vls Eg.kwu ^czãkREkSD;:Ik eks{k izkIr gks.;kl th vusd lk/kus vkgsr R;kaiSdh^ HkfDrekxkZyk vR;ar lqyHk lk/ku R;kauh EgVys vkgs- Jh”kadjkpk;kZaPkk vfrizkphu laiznk; ^rÙoKkun`’V~;k fganqLFkkukr cgqekU; >kysyk vkgs^ ¼i`-12½ vls EgVY;koj ;k vkpk;kZaps bZÜojLo:Ik o eks{klk/kufo’k;d er lkaxrkuk frlÚ;k eq|kr ^vkRE;kP;k o ijczãkP;k ;k ,sD;kps iw.kZ Kku Eg.kts vuqHkokRed vksG[k >kY;k[ksjht dks.kklgh eks{k feG.ks “kD; ukgh^ ¼i`-12½ vlk eks{klk/ku Kkukpk mYys[k R;kauh dsyk vkgs-
gk ^v}Srokn^ fdaok rÙoKkukpk fopkj yksdekU;kauk ekU; vkgs- v}SrrÙoKkukyk tksMwu vkpj.kn`’V~;k “kkadj&laiznk;kpk nqljk fl)kUr lkaxrkuk rs Eg.krkr dh ^v[ksj loZ desZ lksMwu nsÅu laU;kl ?ksrY;k[ksjht eks{kizkIrh gks.ks “kD; ukgh^ ¼i`-12½- ;k ekxkZl fnY;k tk.kkÚ;k ^fuo`fÙkekxZ^] ^laU;klfu’Bk^] ^Kkufu’Bk^ ;k ukokapk mYys[k dsY;koj Jh”kadjkpk;kZauh xhrkHkk’;kP;k miksn~?kkrkr ^deZ gs KkuizkIrhps lk/ku Eg.kts xkS.k vlwu] v[ksj loZ deZlaU;kliwoZd Kkukusp eks{k feGrks^ ¼i`-13½ gk fl)kUr lkafxrY;kps R;kauh EgVys vkgs- ;k vkpj.kn`’V~;k nqlÚ;k fl)kUrkyk yksdekU;kapk rhoz fojks/k vkgs- Kkuh iq:’kkus vkej.kkUr lkalkfjd desZ djkoh gk fu’dke deZ;ksxkpk fl)kUr lkax.;klkBh R;kauh xhrkjgL; fyfgys vkgs- R;kauh vkiY;k eks{klk/ku fopkjkr HkDrhyk ,d Lora= izdj.k fnys vlys rjh fryk dekZyk fdaok Kkukyk iwjd ekuwu xkS.k LFkku fnys vkgs o R;kgwugh xkS.k LFkku ikraty;ksxkyk fnys vkgs- ,dk Lora= ifjPNsnkrlq)k ;ksxkpk fopkj R;kauh dsysyk ukgh-
¼16½ yksdekU;kaP;k KkusÜojhfo’k;d erkpk fopkj %& yksdekU;kauh Jh”kadjkpk;kZaP;k erkrhy xzká o vxzká erkpk tks fopkj dsyk vkgs R;kpk iq