Mit dünden bugüne gizli dünyanin bilinmeyenleri tuncay özkan
Yüklə 3,49 Mb.
|
|
Fransa ekonomik rekabette gizli servislerin kavgasında CIA'ya geçit vermemekte kararlı gözüküyorlar. Olayların akışının tamamen ekonomik boyutlara kayması istihbarat çalışmalarında ticari kaygıları birinci öncelik haline getiriyor. Bu konuda beş Amerikalı casusun Fransa'da ele geçirilmesi, Amerika'da ticaret yapmaya başlayan Fransız gizli servisinin şirketlerinin ortaya çıkması yeni istihbarat anlayışına örnek olmaktadır. Almanların 1995 yazında ülkelerine bir ziyaret yapan CIA Başkanı Deutch'a ekonomik istihbarat konusunda sert uyarılarda bulundukları biliniyor. Bunların bir araya toplanmasından çıkan sonuç Amerika'nın Avrupada yeni ortaya çıkan ekonomik güçlerle başının iyiden iyiye dertte olduğudur. Bunun yanı sıra İngiltere'nin Rusya ile girdiği iyi ilişkiler de yeni kutuplaşmaların habercisi olmaktadır. Ekonomik kavgada pazar ülkelerinin hükümetlerinin ayarlanması ayrıca rüşvet dağıtımı gibi konularda bundan böyle gizli servislerin aktif bir şekilde rol alacakları kesindir. MİT'İN EKONOMİK İSTİHBARAT VE SUÇLARLA İLGİLİ BİRİMİ YOK Fransa Amerikalı casusların ihale işindeki uygulamaları konusunda AB ülkelerine bir rapor sunarak dikkatlerini çekerken, Amerika da ticari kaygılarını Ticaret Bakanları Ron Brown aracılığıyla açıklamakatadır. Brown 12 Ekim 1995 günü Kongreye sunduğu raporunda 10 yıl içinde 1trilyon dolarlık yabancı sermaye projelerinin gündeme geleceğini ancak bu pastadan Amerika'nın payına düşen oranın hiç te içacıcı olmadığını aktarmaktadır. Brown, raporunda geçmişte 200 ihaleye katılan Amerikan şirketlerinden yarısının ihalelerde diğer firmalar karşısında kaybettiklerini belirtmektedir. Amerikan gizli servisleri bu 100 Amerikan firmasının ihaleleri kaybetmesi için diğer firmaların toplam 36 milyar dolarlık rüşvet verdiklerini iddia etmektedirler. Amerikan istihbarat yapısı artık gücünü ticaret ve ekonomik alanda yoğunlaştırmakadır. Bu amaçla bürokratlar ve işadamları fişlenip izlenmektedir. CIA Japon Tivaret Bakanı Ryutaro ile otomotiv sektöründeki işadamlarının görüşmelerini dinlemiş ve bilgileri Amerikan işadamlarına aktarmıştır. Türkiye Avrupa'da en büyük pazar ülke konumunda bulunmaktadır. Teknolojik transfer, altyapı yatırımları, silah alımları ile bu ağız sulandıran ülke bundan böyle ihalelerinde kıyasıya bir istihbarat savaşına sahne olacaktır. MİT'in buna karşı da hazırlıklı bulunması gerekmektedir. MİT halen oluşturamadığı ekonomik istihbarat ve organize suçlarla mücadele birimini bir an önce kurmak zorundadır. Bu konuda kaybedilen zamanlar Türkiye için bir daha geri getirilemeyecek zararlara yolaçacaktır. Avrupa'da sıkışan, Rusya karşısında hep tetikte olan; İran, İrak, Suriye nedeniyle İsrail'e yönelecek tehditler konusunda Türkiye'ye ihtiyacı bulunan Amerika için ülkemiz bulunmaz bir nimettir. Kafkaslardaki yeni ekonomik olanaklar bütün bunların yeni ve dayanılmaz sosunu oluşturmaktadır. Türkiye böylesi bir tehlike karşısında Amerika'ya karşı bir an önce istihbarat açıklarını kapatma yoluna gitmelidir. İstihbarat faaliyetlerini Amerika'ya yaslamak tutumundan vazgeçmelidir. MİT'E BAŞKAN KENDİ İÇİNDEN ÇIKMALI Uzun zamandır güçlü bir istihbarat teşkilatına duyulan ihtiyaç, MİT'in sivilleşmesi isteklerine giderek yaygınlık kazandırmıştır. Bunun bir sonucu olarak daha sonra Jandarma Genel Komutanlığı'na getirilenTeoman Koman 'ın Müsteşarlığı döneminde MİT basına açılır. Gizli servisin kapılarından içeriye İlk kez 20 Haziran 1990'da basın toplantısı nedeniyle gazeteciler alınır. Bilgisayarlarda gösteriler yapılır. Bu MİT gezisi sırasında, MİT Müsteşarlığından kışla hizmetine geri dönme arzunu basına açıklayan Koman, bir soruya şu yanıtı verir: "Bir müesseye en faydalı olacak kişi kendi içinden yetişen kişidir, şu şartla; o makama gelene kadar her basamağı kabiliyeti ölçüsünde tırmanmış olsun. Ben bu konuda bir adım attım yalnız bir endişem var. Bana sorulan aynı sorudur: 'Efendim devamlılık göstermiyor askerler' . Ben de diyorum ki, belki bu dönemde devamlılığı askerler gösteriyorlar. Şimdi düşünebiliyor musunuz, yeterli politik terbiyeniz yoksa, kendi içinden yetişen bir MİT müsteşarını bozar yetkili kademeler:' Gelsin 15 sene kalsın diyoruz.' Bu garantiyi görmüyorum. Ben bugünkü ortamda, bugünkü politik terbiye ile kısmi devamlılık görüyorum askerler için. Benim mazim yok, bürokraside ve politikada. Tabii askerlikte var. Ama devlet kademeleri politik kademeler batı anlamında politik terbiyeye ulaşırlarsa (terbiye yoktur da demiyorum yanlış anlaşılmasın da) istikrarlı iktidarlar teşekkül ederse Türkiye'de o zaman iyi hizmet verecek kişi içinden yetişir. O konuda da bir adım attık. Bir asker müsteşar var. Yardımcılıklarda bir asker var. O tamamen idari işlerden sorumludur, bir sivil var, o da tamamen istihbari işlerden sorumludur. Bunu yaparken de Başbakandan şunu istirham ettim: Ben devlet hizmetinin kimsenin şahsi mülkü olmadığına inanıyorum, asker sivil ayırımı da yapmıyorum. Pekala, asker, sivil ne olursa olsun kişi uyum içinde çalışabilir. Bunu ispat etmek istiyorum. İkincisi bu teşkilata adımını atan genç ve kabiliyetli insana bir hedefi göstermek istiyorum. Başbakan'a umut ediyorum ki iki, üç görev nesli sonra, içinden yönetici gelir dedim. Bunun şuanda olması biraz zor. Sebebi de şu: Bugüne kadar ki sistem idari konularda sivil yetiştirmemiştir. Nedense askerler ilgilenmiştir. " UĞUR MUMCU MİT'İ ANLATIYOR: NASIL DİNLENDİK? Bu MİT gezisini o zaman rahmetli yazar Uğur Mumcu bakın nasıl değerlendiriyor: "MİT hepimiz için bir kapalı kutudur. Dün MİT müsteşarı Korgeneral Teoman Koman, ( Top. 1956-5) gazetelerin Ankara temsilcileri ile yazarlara bu kutunun kapağını birazcık olsun açtı. Koman, MİT'in çalışmaları ve çalışma yöntemleri konusunda bilgiler verdi. Bizler de Koman'a aklımızı kurcalayan bütün soruları sorduk. Koman, eski MİT müsteşarlarının fotoğraflarını gösterip bilgi verirken, ' MİT'in askeri darbeleri hükümetlere haber vermediği' konusundaki eleştirileri anımsatarak 1960 yılının müsteşarı Celalettin Tevfik Karasapan'ın sivil olduğunu ve o gece de gözaltına alındığını söyledi. Sayın Müsteşar' MİT'in haberi olsa hiç böyle olur muydu?' demek istiyordu. Yemekte söz alarak Korgeneral Koman'a 27 Mayıs'ın ordu içinde kurulan bir gizli örgüt eliyle yapıldığını; bu örgütlenmelerden MİT'in haberi olsa, bu gizli örgütün yakalanacağını; 12 Mart ve 12 Eylülde ise ordunun hiyerarşik bütünlük içinde yönetime el koyduğunu, Başbakan'a bağlı olan MİT müsteşarlarının 12 Mart ve 12 Eylül darbelerini hükümete haber vermediklerini söyledim. Koman, 12 mart ve 12 Eylül'ün herkes tarafından bilindiğini söyledi. bunun üzerine sorumu yineledim. Sorumun , Başbakana bağlı olan MİT'in bu iki darbeyi hükümete haber verip vermediği olduğunu vurguladım. MİT Müsteşarı, darbelerin gizli hazırlandığını, bundan MİT'in haberdar olmayacağını, MİT'in hiç bir devlet kuruluşunda 'istihbarat ' çalışması yapmadığını anlatarak şöyle konuştu: - Benim tuhafıma giden şu: İtham çok basit geliyor bana, biraz da komik geliyor. Git darbeleri haber ver. Komik geliyor bana... Bu açıklama üzerine aramızda şu konuşma geçiyor: - Haberi olması doğal değil mi sayın paşam? - Ama her istihbarat kuruluşunun her bilgiyi yüzde yüz alacağına dair bir garanti yok. - O zaman başarısızdır. 12 Mart olduğunda MİT Müsteşarı Korgeneral Fuat Doğu idi. 12 Eylül olduğunda Korgeneral Bülent Türker. MİT Müsteşarı Koman, uygar bir asker. Hemen hemen her sorumuzu yanıtladı. Yanıtlayamayacağı soruları da niçin yanıtlayamayacağını anlattı. Bazı MİT görevlilerinin adlarının olağanüstü dönemlerde işkenceli sorgulara karıştığını, 12 Mart dönemindeki ünlü ' Ziverbey Köşkü' örneğini de vererek, bu uygulamaların MİT yasasına da aykırı olduğunu söyledim. 1960 öncesinde CIA'nın bir süre MİT'in İstanbul'daki dinleme servisi, sorgu timleri ve Milli Emniyet Okulu görevlilerinin aylıklarını ödediğine, başında ' Milli' sözcüğü bulunan bir kuruluşta bu tür ilişkilerin yaratacağı sakıncalara da değindim. Müsteşar bu konudaki eleştirileri şöyle yanıtladı: - Bazı anormal dönemler anormal uygulamalar getiriyor. Önemli olan ne öyle duruma , ne de öyle uygulamaya düşmek. Bugün hiç bir elemanımızın herhangi bir ücretini yabancı servis vermiyor. Bu konulardan söz geldi' gizli dinlemeye'... Telefonlar dinleniyor mu? Müsteşar herkesin dinlenemeyeceğini, bu konuda olanakların sınırlı olduğunu anlattı; örnekler de verdi. Bazı yabancı servislerin de telefonları dinleyebileceklerini sözlerine ekledi. Sıkıyönetim komutanlarının, milletvekillerinin, bakanların bile ' telefonum dinleniyor' diye yakındıklarını çok duydum. Herkesin telefonu her zaman dinlenmez. Dinleniyor diyen gereksiz bir 'paranoya' içine girmiş demektir. İyi hoş da gerçekten telefonlar dinleniyor mu? Benim bu konuda bir tanığım var: Prof. İhsan Doğramacı! Korgeneral Koman'a 12 Eylül günlerinde bir Danıştay üyesi ile yaptığım telefon görüşmesinin bir kaç gün sonra YÖK Başkanı Doğarmacı tarafından bana kelime kelime anlatıldığını söyledim. Konu Prof. Dr. Mümtaz Soysay ile ilgiliydi. Prof. Doğramacı Danıştay Başkanı ile Soysal hakkında bir konuşma yapmış; bu konuşma bana bir danıştay üyesi tarafından telefonda anlatılmıştı. Bunlar müsteşarın dediği gibi' anormal dönemlere özgü 'normal uygulamalar' ise pek yakınmayız. Fakat ülkemizde o kadar çok ve sık ' anormal dönem' yaşanıyor ki, bir türlü normali bulamıyoruz. Başka ülkelerde telefonlar dinleniyor diye hükümetler düşüyor. Bizde ise telefonları dinleyenlere neredeyse rütbeler ve ödüller verilecek. İstihbaratsız devlet olmaz. Milli İstihbarat Örgütünün siyasal amaçlar ve işkenceli sorgularda kullanılması istihbaratı'da bu istihbaratın milliliğini'de yaralar. Ve yaralamıştır! Bu düşüncelerle Sayın Koman'a teşekkür edip, MİT'in 2000 dönümlük arazi üzerindeki tesisinden ayrıldık. Komandan sonra sıra eski MİT müsteşarlarında. 12 Mart döneminin MİT müsteşarı Fuat Doğu, 12 Mart sonrasının müsteşarı Nurettin Ersin, 12 Eylül'ün MİT müsteşarı Bülent Türker ve yardımcısı Recep Ergun gazetecilerle konuşmazlar mı? Belki anlatacakları vardır? Bizlerin de onlara soracaklarımız." Ancak tabiki bu basın toplantısı da MİT'i tartışmanın odağından çekmede yeterli olmamıştır. Çünkü ülkenin istihbarat faaliyetine duyduğu ihtiyaç, MİT'in yanlış kullanımından kaynaklanan yanılgıları daha da gözler önüne sermektedir. KOMAN'IN MİT BAŞKAN'I ADAYLARI NE YAPTI? Koman ayrılarken yerine aday olarak iki sivil yardımcısını sunar. Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile Başbakan Süleyman Demirel'e bu iki kişinin adını verir ve ikisinden birinin Müsteşar yapılması konusundaki düşüncesini iletir. Ama bu iki kişi bir süre sonra Müsteşarlık için öylesine bir, birbirlerini karalama ve özel yaşamlarına dair kulis ve kavga başlatırlar ki, kendi elleriyle kendi şanslarını ortadan kaldırırlar. Sonuçta adlarını duyanlar, " aman onlardan uzak duralım " demek zorunluluğu hissedecek düzeye gelirler. Bunlar Emre Taner ve Ertuğrul Güven'dir. MİT 'de içinden yetişmiş bir Müsteşar ile çalışma gibi yıllar yılı içinde sakladığı arzusunu gerçekleştirmeyi başaramaz. Ortadaki görüntü alışılmış iç kavgadır. Uzlaşma olamadığı için, kişiler arası yarış adeta bir yoketme savaşına dönüşmüştür. Tam bu sırada bir MGK toplantısında bu Müsteşar Yardımcılarının yönettiği MİT den gelen ve Güneydoğu' da çözümün savaş olmadığını belirten görüşler, bu iki ada ilişkin askerlerin muhalefetini de ortaya çıkartır. Bu kavgalar bir süredir rafta tutulan MİT'i ikiye ayırmak gibi düşünceleri yeniden iktidarın gündemine getirir. Hatta DYP-SHP koalisyonunda MİT'in ikiye bölünmesi konularındaki tartışmalar bir Kamu Güvenliği Müsteşarlığı oluşturulması için yasal prosedürün hazırlanmasına kadar getirilmiştir. MİT'İ İKİYE AYIRIP MI SAKLASAK, YOKSA.... Bu planlara göre MİT iç istihbarat ile ilgili bir ayrı birim , dış istihbarat ile ilgili bir ayrı birim olmak üzere ikiye ayrılacaktır. Bu konudaki çalışmalar halen sürüyor. Ancak nedense istihbarat kurumlarını birbirlerinden ayrı, koordinasyondan uzak bir şekilde fazlalaştırarak çalışmaları içinden çıkılmaz bir hale getirdiğimiz konusunda bir eleştiri yapılmamaktadır. MİT'i iki ayrı birim olarak yapılandırma konusundaki ilk çalışmalar ve istekler 1960 darbesi sonrasında dile getirilmiştir. Hatta darbeciler MAH içindeki 30 çalışanı Emniyet Genel Müdürlüğün'de görevlendirmişlerdir. Aynı istekler Fuat Doğu zamanında dile getirilmiştir. Doğu da bu konuda karşılıklı görüşmeyi kabul etmiştir. Yani MİT sadece dış istinbarat ve kontrespiyonaj ile ilgilenecektir. Geri kalan iç çalışmaları İçişleri Bakanlığına bağlı birimler gerçekleştirecektir. 1960'lardaki bu çalışmalar MİT ile İçişleri Bakanlığı yetkililerini aynı masa etrafında bir araya getirir. Ama masadan bir sonuç çıkmaz. İçişleri Bakanlığı kendi elinde MİT'in boşaltacağı alanı dolduracak bir istihbarat kardosunun ve olanağının bulunmadığını ifade eder. MİT içinden kendisine aktarılacak birimlerle bu çalışmaları yapabileceğini dile getirir.Bu istek de görüşmelere noktayı koyar. Çünkü MİT İçişleri Bakanlığı'na devredecek bir tek elemanı ve teknik ekipmanı bulunmadığını bildirir. Bu ikiye ayrılma tartışmaları o zamandan bu zamana döne döne aynıyla tekrarlanıp durmaktadır. İSTİHBARAT DA ÖRGÜT BOLLUĞU VAR, AMA KOORDİNASYON YOK Türkiye'de bugün MİT, Genelkurmay,İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Kuvvet Komutanlıkları, MGK ve Cumhurbaşkanlığı'nın kendi özel istihbarat birimleri bulunmaktadır. Bunlardan Cumhurbaşkanlığının istihbarat biriminin Turgut Özal'ın ölümünden bir süre önce lağvedildiği belirtilmekle birlikte bu konuda kesin bir bilgi yoktur. Bu çok başlı, birbirinden kopuk ve koordinasyondan uzak yapı, görev - yetki - sorumluluk alanlarının belirsizliğinden kaynaklanan dağılım, istihbarat açığını arttırmaktadır. Hatta yanlış istihbarat değerlendirmelerine yolaçmaktadır. Örneğin Diyarbakır da bir eylem yapılacağı istihbaratını aynı kaynak kişi polis istihbarata, MİT'e, Jandarma istihbarata verebilmekte, bir çok yerden teyidi alınan istihbarat böylece hatalı bir şekilde güvenilir olmaktadır. Oysa kaynak aynı kişidir. Çoğu zaman birimlerin dostuluk ve dayanışma çerçevesinde birbirlerine ilettikleri istihbaratlar, merkezde bir olayı A teyidli istihbarat haline getirmekte, oysa sonuçta tek kişiye dayanan istihbaratların büyük kısmı zaman, yer ve kişiler açısından yanlış çıkmaktadır. Alınan istihbaratın anında ve kararlıkla değerlendirilmesi de sorun olmakatadır. Merkez değerlendirmeleri ve raporların izlediği bürokratik gelişim, korkunç hataların ortaya çıkmasına yetmektedir.Çünkü bir koordinasyon ve değerlendirme merkezi bulunmamamaktadır. Tartışmalar üzerine 23 Ekim 1992 de MİT Müsteşarlığındaki askeri yetkililer Müsteşar Teoman Koman ile birlikte görevden çekilirler. MİT'in başına 20. Müsteşar olarak Büyükelçi Sönmez Köksal getirilir. Köksal bu görevi Avrupa Konseyi neznindeki daimi baş delege görevini yürütürken kabul eder. Hükümet ve MGK Köksal'dan önce Ertuğrul Kumcuoğlu'nu bu görev için düşünmüş ancak Kumcuoğlu bu görevi kabul etmemiştir. Daha sonra teklif götürülen Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Kuruluşlar Genel Müdürü Erhan Tuncel de görevi kabul etmeyince görev Sönmez Köksal'a MGK'da oybirliği ile verilmiştir. Bu önemli bir atamadır. Çünkü MİT'in sivilleşmesi konusunda yıllardır süren tartışmalarda gelinmek istenen yolun başlangıcı bu atama olmuştur. Ancak bu atama öyle kolayca da olmamıştır. Devletin bu konudaki kararlılığının pekişmesindeki en önemli etken, askerlerin yeterince güçlü olduklarına inandıkları bir askeri istihbarat ağının doğmasının yanı sıra, MİT içindeki etkinlikleri konusundaki kesin kanaatleridir. Ne de olsa yasalar MİT'i yine asker ağırlıklı bir kurum olan Milli Güvenlik Kuruluna bağlı kılmaktadır. Gerçi Milli Güvenlik Kurulu bile kendi istihbarat ağını, MİT içinden kopardığı birimler yoluyla gerçekleştirme konusunda çok önemli adımlar atmış bulunmaktadır. MGK'nın yeni binası bu amaçla organize edilmişti MİT KULİS YAPIYOR: İŞTE BİR MEKTUP ÖRNEĞİ Sivilleşme aşamasında MİT, elemanları yine bir kıyasıya kulis çalışması yapmışlardır. Bu konuda gazetecilerden, politikacılara uzanan bir büyük baskı zinciri devreye sokulmuştur. Yani MİT halktan kopuk ama üst düzey yönetim ve baskı gruplarıyla içiçe bir yapı sergilemektedir. Bakın o dönem de bir MİT üst düzey elemanı, teşkilatının iç yapısı konusundaki eleştirilerini ve sivilleşme konusundaki görüşlerini bir bakana yazılı olarak verdiği metinde nasıl anlatıyor: " Teşkilatın bugünkü yönetimi 1988 yılından bu yana görev yapmaktadır. Müsteşarlık makamına atanan kişinin sivilleşmesi ile MİT'in devlet için, hükümet için olan problemi halledilmeyecektir. MİT bugün yürürlükte bulunan 2937 sayılı ' Devlet İstihbaratı ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu' çerçevesinde istihbaratı çok iyi yapabilirdi. Ancak Müsteşarın bilgi, tecrübe ve kararlılıkla hareket edip, müsteşar yardımcıları ve başkanlar ile birlikte bir ekip çalışması yapması gerekirken, bu çalışma yapılamamıştır. Müsteşar geldiği ilk günlerde başkanlara' Ben istihbaratçı değilim, sizler bilirsiniz. Ben MİT'in itibarını sağlamak ve ihtiyaçlarını temin etmek için dış temaslarımı çeşitli kademeler ile yapar, sizlere maddi ve manevi yardımlar sağlarım' diyerek daha işin başında teslim olmuştur. Bu durum karşısında ilgili başkanlar da büyük bir atılım göstermeyerek ancak günlük işlerin arkasından gitmek sureti ile teşkilatın günden güne zayıflamasına sebep olmuşlardır. İstihbarat açısından önemli olacak gelişmeler sağlanamamıştır. Bilinen kişiler de pasifize edilmişlerdir. Üst ünvanlara yükselmelerini önlemek için , önlerine çeşitli engeller çıkarılmıştır. Bir çok alanda işler bilgisiz, ilgisiz ve yeteneksiz kişilerin eline Yüklə 3,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|