Möhtəşəm fərman

Elmi hövzələrin müstəqilliyi və quruluşun hövzəyə dəstəyi

Burada bir məsələ var; mən onu deyəcək və sonra inşallah hövzənin mühüm məsələlərindən bir neçəsi haqda danışacağam. Bu məsələ hövzələrin müstəqilliyindən ibarətdir. İslam quruluşunun elmi hövzələri dəstəkləməsi onların müstəqilliyinə zərər vurur, yoxsa yox? Bu iş düzgündür, yoxsa yox? Bu mühüm mövzudur. Əvvəla elmi hövzələr tarix boyu həmişə müstəqil olmuşlar; yalnız şiəliklə zidd olan hökumətlər dövründə yox, hətta Şiə hökumətləri dövründə də. Yəni Səfəvilər iş başına gəldikdə, Mühəqqiq Kərəki, Şeyx Bəhainin atası kimi böyük alimlər İrana gəlib müxtəlif dini vəzifələr tutduqda bu alimlər, onların şagird və yetirmələri heç zaman Səfəvilərin siyasətinə tabe olub onların ixtiyarına keçmədilər. Bəli, kömək edirdilər, həmkarlıq edirdilər, onları tərifləyirdilər, amma onların əlində deyildilər. Qacarlar dövrünün bir hissəsində də belə olmuşdur. Kaşif əl-ğita kimi böyük bir alim İrana gəlib "Kəşf əl-ğita" kitabını yazdı. O bu kitabın həm müqəddiməsində, həm də cihad mövzusunda Rusiya və İran müharibələri münasibəti ilə Fətəli şahı çox tərifləyir. Amma Kaşif əl-ğita elə adam deyildi ki, Fətəli şahın və onun kimilərin əlində olsun. Onlar müstəqil idilər. Mirzə Qumi Qumda öz evində dövrünün şahı tərəfindən hörmət görür və uca tutulurdu, amma onun istəyinə tabe olmurdu. Onlar israr edirdilər ki, Mirzə onların istədiyi fətvanı versin, amma o qəbul etmir, tabe olmurdu. Mirzə Quminin Abbasiyyə risaləsi adlı bir kitabı var. O, bu kitabda özünün cihad haqda görüşlərini bəyan etmişdir. Bu kitab bir neçə il öncə ilk dəfə çap və nəşr olundu. Ona elə sual verirlər ki, onun tərəfindən cihad etməyə vəkillik versin, amma o qəbul etmir. Zənnimcə bu məsələ "Came əş-şətat" kitabında yazılmışdır. Şiə ruhaniliyi həmişə belə olmuşdur; həmişə müstəqil olmuş və heç zaman hakimlərin ixtiyarına keçməmişdir. Bu gün də belədir, bundan sonra da belə olmalıdır və Allahın yardımı ilə belə də olacaq. Amma ehtiyatlı olun ki, burada başqa bir səfsətə yaranmasın, hövzələrin müstəqilliyi quruluşun hövzəni və hövzənin quruluşu himayə etməməsi kimi başa düşülməsin. Bir qrup bunu istəyir. Bəzi adamlar müstəqillik adı ilə hövzənin quruluşla rabitəsini kəsmək istəyirlər. Bu yolverilməzdir. Asılılıq himayədən başqa bir şeydir, həmkarlıqdan başqa bir şeydir. Quruluş hövzəyə borcludur və ona kömək etməlidir.