Möhtəşəm fərman

Səhvin qarşısını almaq üçün agahlığı təkmil edən amillər

Burada bir məsələyə diqqət yetirmək lazımdır. Bəzən agahlıq var, amma eyni zamanda səhv davam edir. Dedik ki, agahlıq uğur üçün kifayət edən şərt deyil, lazım olan şərtdir. Burada bəzi amillər var. Biri iradə və əzmkarlığın olmamasıdır. Bəziləri həqiqətləri bilirlər, amma işə qərar vermirlər, deməyə qərar vermirlər, haqq mövqedə dayanmağa və haqqı müdafiə etməyə qərar vermirlər. Əlbəttə, bu qərar verməməyin də səbəbləri var: bəzən tənbəlliyə görədir, bəzən nəfsdir, bəzən ehtiraslardır, bəzən şəxsi mənafe güdməkdir, bəzən inadkarlıqdır; bir söz deyib və indi bu sözün üstündə durmaq istəyir, sözündən dönməyi eyib bilir. Hədisdə buyurulur: "Allah inadkara lənət eləsin!" Bəzi insanların məlumatı var, həqiqəti də bilirlər, eyni zamanda müxalif cinahlara və düşmən cinahlarına kömək edirlər. Peşman olub qayıdan bu şəxslərin çoxu bir zaman radikal inqilabçılar idilər, amma bir gün görürsünüz ki, tam əks tərəfdə dayanıb inqilab düşməninə xidmət edirlər. Bu sözügedən amillərə görədir; nəfsi istəklərə, ehtiraslara, maddi istəklərə qərq olmaq. Bunların əsas səbəbi də Allahı yada salmamaq, vəzifəni unutmaq, ölümü və qiyaməti unutmaqdır. Bunlar istiqamətlərin 180 dərəcə dəyişməsinə səbəb olur.

Əlbəttə, bəzi adamlar da səhv edirlər; hamını müqəssir bilmək olmaz. Biz hörmət əlaməti olaraq bunlara hədiyyə kimi pul verən bəzi adamları da gördük. Bunlar da pulu aldılar və adının rüşvət olduğunu bilmədilər. Real aləmdə baş verənlər bir-birinə bənzəyir, lakin önəmli olan bunun adının rüşvət olub-olmamasını bilməkdir. Siz elə yerdəsiniz ki, bu işi onun istəyinə uyğun şəkildə görə bilərsiniz. O gəlib əlinizi öpür və sizə pul verir. Bunun adı rüşvətdir. Haram rüşvət budur.

İğtişaş zamanı da belə oldu. Bəziləri bu iğtişaşa və çaxnaşmaya qoşuldular, amma adının təxribat olduğunu bilmədilər; anlamadılar ki, bu, Əmirəl-mömininin (ə) buyurduğu fitnədir: "Fitnə əl-ayağı altda qalanları əzib məhv edir". Onlar bunun fitnə olduğunu anlamadılar. Bir nəfər bir söz dedi, bunlar da təkrarladılar. Buna görə hamını eyni hökmlə ittiham etmək olmaz; düşmənin hökmü diqqətsizlik edənin hökmündən fərqlidir. Və təbii ki, diqqətsizi oyatmaq lazımdır.