Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja

K_xf = T : A
bu yerda: K_xf – xо‘jalik faolligi koyeffitsiyenti;

T – tushum;

A – barcha aktivlarning о‘rtacha qiymati.
Bu kо‘rsatkich bir sо‘mlik foydalanilayotgan aktivlarga tо‘g‘ri keluvchi tushumni xarakterlaydi. Uning о‘sishi XYUS boshqa barcha moliyaviy kо‘rsatkichlarining oshirishi (kо‘payishi)ga asos bо‘lib xizmat qiladi.

Aktivlarga joylashtirilgan kapitalning oqilona tarkibiy tuzilishi ham muhim ahamiyatga yega. Uzluksiz ravishda doiraviy ayla-nadigan va daromadlarning olinishiga xizmat qiladigan aylanma aktivlarga moddiylashtirilgan kapital XYUS faoliyatida faol rol о‘ynaydi. Shuning uchun ham, aylanma aktivlarga joylashtirilgan tez aylanayotgan kapitalning barcha foydalanilayotgan kapitalga nisbati kapital noishlab chiqarish qobiliyatining oshganligini aks yettiradi. Buni formula yordamida quyidagicha kо‘rsatish mumkin:

K = (A : K),
Bu yerda: K – kapitalning oqilona tarkibiy tuzilishi;

A – aylanma aktivlar;

K – barcha foydalanilayotgan kapitallar.
XYUSning moliyaviy isloh qilish dasturini tuzish jarayonida har bir tadbirdan ma’lum bir samaraning olinishi kо‘zda tutilmog‘i lozim. Quyida о‘tkazilishi lozim bо‘lgan yeng muhim tadbirlar va XYUS (XYUS, korporatsiya va boshqalar) tomonidan olinadigan foy-dali jihatlar о‘z aksini topgan (navbatdagi betga qarang):

Tadbirlar	Foydali jihatlar
XYUSning bozordagi hola-tini, uning moliya-xо‘jalik faoliyatini va boshqaruv sa-maradorligini tahlil qi-lish	XYUS rivojlanishining asosiy ichki va tashqi muammolari va ularni hal yetishning oqilona yо‘llarini qidirib topish, mo-liyaviy holatni mustahkamlash uchun rezerv-lardan foydalanish
XYUS taraqqiyotining mo-liyaviy strategiyasini ishlab chiqish	Kelajakda ishlab chiqarish-iqtisodiy fao-liyatning yeng yuqori samaradorligiga yeri-shish imkonini beradigan taraqqiyotning о‘rta va uzoq muddatli mо‘ljallarini asoslash
Kadrlarni tayyorlash va qay-ta tayyorlash	XYUS xodimlari malakasining hozirgi za-mon va istiqbol talablariga muvofiq ke-lishi. Bu narsa XYUS moliyaviy holati va uzoq muddatli taraqqiyoti barqarorligi-ning asosiy omili hisoblanadi
XYUS aktivlarini bozor ba-holashi	XYUS ustav kapitalini oshirish imkoniyat-larini amalga oshirish. Bu narsa kreditor-larning yehtimoliy talablarini qondirish-ning minimal kafolatlari darajasini oshirishni va shu hisobidan kontr-agentlar bilan yuqori darajada barqarorlikni, fir-ma qiymatining oshishini ta’minlaydi
Mol-mulkni inventarizatsiya qilish va XYUS mulkiy komp-leksini restrukturizatsiya qi-lishni amalga oshirish	Noishlab chiqarish xarajatlarini qisqar-tirish, XYUS mol-mulkidan oqilona foyda-lanish, ulardan foydalanishning moliyaviy samaradorligini oshi-rish
Yerga yegalik huquqini amalga oshirish	Barcha mulkiy kompleksga yegalik huquqini tо‘-laqonli amalga oshirish hisobidan XYUSning investitsion jozibadorligini oshirish. Bu narsa faoliyatning huquqiy mustaqilligi va barqarorligini ta’minlaydi
XYUS ustavini qayta kо‘rib chiqish va menejment bilan shartnomani aniqlash	Rahbarlar suiiste’molliklari imkoniyat-larini cheklash, ishtirokchi (ta’sischi)lar oldidagi ularning javobgarliklari va XYUS faoliyatining natijalaridan ular-ning manfaatdorligini kuchaytirish, shu asosda boshqaruv qarorlarining sifatini oshirish
Moliyaviy hisobotning xal-qaro andozalaridan foyda-lanishga о‘tish	XYUS faoliyatining “oydinlik” dara-jasini oshirish va investitsion jozi-badorlikning yanada yuqoriroq daraja-sini ta’minlash
Byudjetlar tizimidan foy-dalanish asosida XYUSning asoslangan biznes-rejasini ishlab chiqish. Qarz mablag‘-larini jalb qilishning jo-riy va istiqboldagi reja-larini tuzish	XYUS xо‘jalik-moliya faoliyatida aniq asoslangan mо‘ljallarning mavjudligi. Bu narsa XYUS joriy va istiqboldagi rivoj-lanishining yeng muhim muammolarini yechishga moliyaviy resurslar va kuchlarning konsentratsiya qilinishiga imkon beradi.
Taraqqiyot bashoratlarini bozor muhitining asosiy parametrlari bilan bog‘liq-likda ishlab chiqish	Kelajakka ishonchni shakllantiradi. Bu narsa yesa, о‘z navbatida, iqtisodiy о‘sishni rag‘batlantiradi va uning barqaror rivoj-lanishini ta’minlaydi, faoliyatning barcha sohalarida rezervlarni qidirib topish va ularni amalga oshirishga yordam beradi.
Harakat (amal)dagi XYUSda investitsion-biznes loyiha-ni ishlab chiqish	Ishlab chiqarish siklining alohida joy-larida taraqqiyotning asosiy proporsiyala-rini asoslash va quvvatlardagi nomuvofiq-likka barham berish. XYUSning umumiy ishlab chiqarish imkoniyatlarini ancha oshi-rishga yordam beradi
Aktivlarning tarkibi va tarkibiy tuzilmasini tako-millashtirish	Yuqori talabga yega bо‘lgan mahsulotlarni ishlab chiqarishga muvofiqligini ta’min-lash maqsadida XYUSning ishlab chiqarish apparati samaradorligini oshirish. Aktiv-larni ularning “ballast” qismidan toza-lash va keraksiz aktivlarni sotish

XYUSni moliyaviy isloh qilish rejasining barcha bо‘linma-lari kapitalni shakllantirish va undan foydalanish samaradorli-gini oshirish, XYUS faoliyatida kapitallashtirishning oqilona darajasiga yerishish borasidagi yagona asoslangan konsepsiyaga bо‘ysunishi va о‘zaro muvofiqlashtirilishi kerak. Bu isloh qilish jarayonida ancha yuqori bо‘lgan integral samaraga yerishishga imkon beradi.