Mov. T.: Yangi asr avlodi, 2015. 336 b
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Dunyoning ishlari
311 III Quyosh ufqqa lab bosdi. Kichkina shalaq arava tuproq yo‘ldan imillab borar edi. Qora eshak chil- lakday ingichka oyoqlari bilan tuproq changitib, aravani sudrab borar, g‘ildiraklar nola chekkan kabi hazin g‘iyqillardi. Aravada o‘tirgan cholning ingichka, burishiq bo‘ynidagi chuqurchasi, oq oralagan sochi Tir- kashga ko‘rinib turardi. Dilorning otasi hech qayoqqa shoshilmayotganini shama qilganday eshak ni qistamas, boshini tashlab, mudrab bo- rardi. Ertalabdan beri chol Tirkashga bir og‘iz ham gapirmadi. Faqat ahyon-ahyonda milki qiza- rib ketgan ko‘zlari bilan unga sinchiklab qarab qo‘yar, yana indamasdan teskari qarab olardi. Aravaning ketida Tirkash bilan yonma-yon kelayotgan Dilor unga qarab jilmayib qo‘yar, al- laqayoqdan sindirib olgan tol xivichi bilan yo‘l chetidagi giyohlarni savalab borardi. Uning sha- paloq gulli qizil kuylagi shafakda lovillar, o‘zi ham o‘t bo‘lib yonib ketayotganday ko‘rinardi. Tirkash shu tobda qizning nima o‘ylayotganini bilolmas, ammo bir ko‘zini sal qisib, istehzoli, jozibali jilmayishidan o‘zining go‘zalligidan, yigit- ni ergashtirib kelayotganidan mamnun ekanligi- ni ko‘rib turardi. Quyosh yer ortiga yumalab ketdi. Oqshom shamoli ufqda yonib turgan shafaq alangasini puflab o‘chirdi. Hamon g‘ildiraklar nola chekar, shalaq arava tepalikka chiqib borardi. Tirkash qishloqdan chiqib ketayotganida ho- zirgidek ko‘ngli g‘ash bo‘lishini o‘ylamagandi. U Qosim otaning ko‘ziga ko‘rinishdan qo‘rqqan, Tentaksoydan chiqib olguncha tanish hay- O‘tkir Hoshimov 312 dovchilarning uchrab qolishidan yurak hovuch- lab turgandi. Yo‘q, hech kim uchramadi... U Dilorni endi o‘ziniki deb o‘ylar, shu qiz uchun dunyoning narigi chekkasigacha borishga ham tayyor edi. Lekin qishloqdan uzoqlashgan sayin uning qadami sekinlashar, o‘zi qilayotgan guno- hini endi tushunayotganday bo‘lardi. Go‘yo kim- dir ko‘zga ko‘rinmas nozik, juda nozik iplar bilan uni Tentaksoyga bog‘lab qo‘ygan-u, bu iplar bor- gan sayin tarang tortilar, yana bir qadam yursa, uzilib ketayotganday bo‘lardi. Shalaq arava tepalik ustiga chiqqanda to‘xtadi. Tirkash tag‘in burilib orqaga qaradi. Pastda qish- loqni tasmaday o‘rab olgan soy yaltillab ko‘rinar, ammo uylar ko‘zga tashlanmas, quyuq daraxtzor ustiga oqshom sharpasi qo‘ngandi. Uzoqda – kat- ta yo‘l ustida quyuq chang ko‘rindi. – Poda qaytyapti, – pichirladi u. Birdan ko‘z o‘ngi qorong‘ilashib, xotiralar quyunidan boshi aylanib ketdi. Bir vaqtlar o‘zi ham kattakon targ‘il sigirni tong saharda podaga qo‘shib yuborar, kechqurun si- girning o‘zi eshikdan ma’rab kirib kelardi. Sigirni qo‘shni kelin sog‘ib berar, Qosim otaning kampi- ri o‘lib ketgan, so‘qqabosh edi. Cholning o‘zidan boshqa ovunchog‘i yo‘qligini, uning umidi yolg‘iz Tirkashdan ekanini endigina tushundi. O‘sha, suvdan olib chiqqan yiliyoq Qosim ota unga papka, «Alifbe» olib bergan, Tirkash mak- tabga qatnay boshlagan edi. Tong saharlab shudring qo‘ngan dalalardan maktabga yugur- ganlari, yozlari qishloq bog‘ida bolalar bilan uzum uzishgani, bultur o‘ninchini bitirganida maktab- da o‘tkazilgan kecha uning xayolida jonlandi-yu, yuragi gupillab urib ketdi. Dunyoning ishlari 313 Tirkash kuz kechalari xirmonda ishlashni yaxshi ko‘rardi. U baland xirmon ustiga chiqib, chalqancha yotib olar, nazarida osmon borgan sayin pastlashib tushayotganday bo‘lar, pax- taning yelkalariga iliqqina, yumshoqqina botishi ham, salqin shamoldan junjikib, seskanib ketishi ham – hamma-hammasi juda lazzatli edi. U rohat qilib yotganida pastdan mashina ning bo‘g‘iq ovozi eshitilar, kabina eshigi taraqlab ochilardi. – Uxlab qoldingmi, hoy lo‘li! Tirkash haydovchilarning qo‘polligiga parvo qilmas, o‘zini shu qishloqning bir o‘zbegi, bir farzandi hisoblardi. U xirmon ustidan sakrab tu shardi-da, kuzovga panshaxa bilan paxta or- tardi... Keyin traktorchiga shogird tushdi. U omoch- larni to‘g‘rilab borar, palaxsa-palaxsa bo‘- lib ko‘chayotgan tuproq isi, kerosin hidi mast qilib qo‘yganday boshi aylanib ketar, motorning guvillashi ham, traktor atrofida parvonaday ay- lanayotgan qarg‘alarning qag‘illashi ham gashtli tuyilardi unga. Yigit o‘sha tuproq isini, bahor qo‘ng‘irog‘idan uyg‘ongan yerning iliq nafasini, Tentaksoyning tishni qamashtirib yuboruvchi muzday suvlarini hech qachon, hech nimaga alishmasligini, alisha olmasligini endi tushundi. Tushundi-yu, tishlari g‘ijirlab ketdi. ...Tirkash yelkasiga kelib tushgan xivich zarbidan seskanib ketdi. – Yurmaysanmi? Dilor bir qo‘lini biqiniga tirab, bir qo‘lida xi vich o‘ynatib jilmayib turardi. Atrof qorong‘ilashib qol- |