Mövz bazar iQTİsadiyyati siSİtemiNDƏ logiSTİka план: Logistika anlayışı və onun qısa tarixi

Üçünjü mərhələ 1980 - cı ildən 1990 - cı illərin ortalarına qədərki bir müddəti əhatə edir. Qeyd olunan dövr qərb dünyasında müasir marketinq və logistik (inteqral) konsepsiyaların sürətli inkişafı ilə xarakterizə olunur. ABŞ-ın Miçiqan Universitetinin logistika üzrə nüfuzlu və hörmətli alim və mütəxəssislərindən biri olan professor Donald Bauersoks təsadüfi deyil ki, bu dövrü «logistik intibah» dövrü adlandırmışdır. Həqiqətən də əvvəlki onilliklərlə müqayisədə 1980-1990-cı illərdə Qərb ölkələrinin təsərrüfat həyatının ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilən logistika həm nəzəri, həm də praktiki baxımdan çox yüksək bir inkişaf səviyyəsinə çatdı. Baxılan dövr ərzində logistik fenomenin «yüksəlişi, coşğunluğu» ilə əlaqədar dünya iqtisadiyyatında əhəmiyyətli dəyişikliklər:

• 
  informasiya texnologiyası sahəsində inqilab və fərdi hesablama texnikasının (kompyüterlərin) tətbiqi;
  
• 
  bazarların qloballaşması;
  
• 
  iqtisadiyyatın infrastrukturunun dövlət tənzimlənməsi mexanizmində baş verən əsaslı dəyişikliklər;
  
• 
  məhsulun keyfiyyətinin idarə edilməsi fəlsəfəsinin geniş yayılması;
  
• 
  iqtisadi əməkdaşlığın və strateji ittifaqın inkişaf tempi;
  
• 
  biznesin təşkilində struktur dəyişiklikləri və s. baş verdi.
  

1980-1990-cı illər kompyüter «əsri» kimi adlanır. Təbii ki, logistikanın gələcək inkişafını məhz kompyüterləşdirmənin tətbiqi ilə təmin etmək məsələsi bütün logistik menecerlər qarşısında duran vacib problem idi. Kiçik qabaritə və nisbətən ucuz qiymətə malik olan fərdi kompyüterlər (FK) istənilən təsərrüfat subyektinin iqtisadi fəaliyyətinin ayrılmaz tərkib hissəsi olmaqla hər bir iş yerində istehsal, texnoloji, bölüşdürücü və material axınları ilə əlaqədar olan digər proseslərin idarə edilməsi və ya onlara nəzarət funksiyasını həyata keçirir. Lokal hesablama texnikası və telekommunikasiya şəbəkələri bazasında yaradılan, iş yerlərinin avtomatlaşdırılmasına xidmət göstərən fərdi kompyüterlərdən istifadə logistika üçün yeni imkanlar, perspektivlər açdı və logistik sistemin bütün iştirakçılarının səmərəli fəaliyyəti üçün təminat yaratdı.

İnformasiya - kompyüter sistemlərinin tətbiqi istehsal və bölüşdürmə sferasında yeni logistik texnologiyaların yaradılmasını bir növ stimullaşdırdı. MRP / DRP kimi logis­tik sistemlərin inkişafı sürətləndi, onların yeni modifikasiyası MRP2 (Manufacturing Resource Planning) və DRP (Distribution Resource Planning) sistemləri əmələ gəldi və bu sistemlərin yerinə yetirdikləri logistik funksiyalar genişləndi. Yeni logistik konsepsiyalar, məsələn, «Lean Production» («zəif» istehsal) ,QR (Quick Response)-«çevik reaksiya» CR (Continuous Replenishment) «fasiləsiz bərpa» və s. əmələ gəldi. Eyni zamanda məhsulların fiziki bölüşdürülməsi praktikasında JIT konsepsiyasının bazası əsasında yük daşımaların konteynerləşdirilməsi geniş tətbiq edilməyə başlandı.