Metafor
(q.yun. μεταφορά — «köçürmə») — Metafor bir əşya, varlıq və hadisəyə
məxsus əlamətin başqa bir əşya, varlıq və ya hadisə üzərinə köçürülməsi yolu ilə
yaranir.
Metaforu təşbehlə (bənzətmə ilə) qarışdırmaq olmaz. Hər
ikisi müqayisə, bənzətmə
əsasında yarandığı üçün bəzən onları fərqləndirmək çətin olur. Yadda saxlamaq
lazımdır ki, təşbehdən fərqli olaraq metaforada qarışdırılan tərəflərdən biri iştirak
etmir. Məsələn, "Üzü günəş kimi işıq saçan qızım susmasın" cümləsində üzün
günəşə bənzədilməsi ilə təşbeh yaradılmışdır. Həmin cümləni "Günəşim susmasın"
şəklinə salsaq metafor yaranacaq. "Günəş" sözü bütöv cümlədəki başlıca
fikri ifadə
etməklə metafora çevrilir. İnsana, canlıya aid olan əlamətin cansızların, təbiətin
üzərinə köçürülməsi yolu ilə yaranan metaforlar bədii ədəbiyyatda çoxluq təşkil
edir. Aşıq Ələsgərin "Dağlar" qoşmasının aşağıdakı misralarında işlənən
metaforlar bu baxımdan çox səciyyəvi olub şeirə xüsusi gözəllik, təravət vermişdir:
Ağ xələt bürünər, zərnişan geyməz,
Heç
kəsi dindirib keyfinə dəyməz,
Sərdara söz deməz, şaha baş əyməz,
Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar.
Metafor
– bədii təsvir vasitəsi olub
köçürmə
anlamındadır.
Metaforda müəyyən
əşyanın əlaməti müqayisə əsasında digər əşyanın üzərinə köçürülür.
Məsələn,
təbiət oyandı
metafordur, burada insana aid olan əlamət təbiətin üzərinə
köçürülmüşdür. Metafor təşbehə bənzəsə də, aralarında fərq vardır. Təşbehdə
həm bənzəyən, həm də bənzədilən işlənilir:
Buludlar insan kimi göz yaşı tökdü.
Bu
nümunədə təbiət bənzəyən, insan bənzədilən olduğu üçün təşbehdir. Metaforda
bənzəyən göstərilir, bənzədilənin isə adı
çəkilmir, yalnız əlaməti nəzərə
çatdırılır:
Buludlar göz yaşı tökdü.
Dostları ilə paylaş: 
